Reconstructie Schnitgerorgel lutherse kerk Groningen
GRONINGEN – Een Groninger stichting wil het orgel dat de Duitse orgelbouwer Arp Schnitger in 1699 voor de evangelisch-lutherse kerk in Groningen maakte, reconstrueren. Het project moet in 2017 klaar zijn.
Dat meldt de Groninger Orgelagenda 2013. De ”Stichting reconstructie Schnitgerorgel Lutherse kerk Groningen” is in februari dit jaar opgericht. Initiatiefnemer is de cantor-organist van de Groningse lutherse kerk, Tymen Jan Bronda. Deze laat volgens het bericht in de kerk aan de Haddingestraat „een inspirerende (barok)muziekcultuur tot leven komen” tijdens de tweewekelijkse cantatediensten op zondagmorgen, maar die vraagt „om een orgel van grotere omvang dan het huidige kistorgel. Immers, Bach liet het kerkorgel meespelen, en zo was dat het centrale continuo-instrument.”
In dat kader ontstond het idee voor een nieuw barokorgel dat geïnspireerd is door het orgel dat Arp Schnitger ooit voor de gemeente bouwde. Het huidige kerkgebouw werd in 1696 in gebruik genomen. De beroemde Duitse orgelbouwer Arp Schnitger (1648-1719), die in 1691 vanuit Duitsland naar Groningen was gekomen, kerkte bij de lutheranen. In 1699 schonk hij de gemeente een klein orgel met één klavier (hoofdwerk). De kerk betaalde hem toch een klein bedrag, waar Schnitger een paar jaar later een borstwerk van bouwde. Zijn meesterknechten Rudolph Garrels en Johannes Radeker voltooiden de uitbreiding in 1717 met een vrij pedaal.
Schnitgers zoon Franz Caspar, die het bedrijf na zijn vaders dood overnam, repareerde het orgel in 1726. Albertus Antoni Hinsz, die de Noord-Duitse orgelbouwtraditie van Schnitger voortzette, nam het instrument in 1782 opnieuw onderhanden en breidde het uit met een derde klavier: een rugwerk. Nadat ook Heinrich Hermann Freytag meerdere keren aan het orgel werkte, besloot men aan het eind van 19e eeuw het instrument te vervangen door een nieuw orgel, gebouwd door de firma Van Oeckelen. Dat tweeklaviers instrument, dat in 1896 in gebruik werd genomen, staat nog steeds in de kerk.
In de evangelisch-lutherse kerk, waar een gedenksteen herinnert aan het feit dat Albertus Antoni Hinsz er in 1785 begraven werd, moet dus nu de traditie van Schnitger herleven. Uitgangspunt voor de reconstructie is de situatie van 1717: een tweeklaviers instrument met vrij pedaal. Wie het orgel gaat bouwen, is nog niet bekend. De offertes worden dit najaar uitgebracht, laat Bronda weten.
Begin 2014 wil de stichting met een publicatie komen met daarin alle bekende en relevante gegevens van het verloren gegane Schnitgerorgel, naast contracten, brieven et cetera. In 2017 moet het project klaar zijn. „Dan is het 300 jaar geleden dat het Schnitgerorgel in z’n volle omvang was te horen en is het 500 jaar geleden dat Martin Luther zijn 95 stellingen publiceerde”, aldus de stichting.
Op de site www.schnitgerorgel2017.nl zal meer informatie beschikbaar komen.