Vier organisten bespelen „ontwaakt” orgel Notre-Dame Parijs
Ruim vijf jaar na een verwoestende brand in de Notre-Dame in Parijs klonk het Cavaillé-Collorgel uit 1868 zaterdag weer in de beroemde kathedraal. Het bijna 8000 pijpen tellende instrument „ontwaakte”.
Ze zitten allemaal in de kerk: de Franse president Emmanuel Macron, zijn Oekraïense collega Volodymyr Zelensky, de aankomende Amerikaanse leider Donald Trump, ondernemer Elon Musk, de Belgische koning Filip en zijn vrouw Mathilde, Albert II van Monaco, de Engelse kroonprins William, de Nederlandse premier Dick Schoof. Als de herbouwde Notre-Dame een schilderij zou zijn, dan is de muziek deze zaterdag een gouden lijst. Voor het eerst is het bekende orgel voor iedereen te horen.
Vanzelfsprekend is dat niet. Toen de vlammen bij de grote brand op 15 en 16 april 2019 hoog uit het dak van de kathedraal sloegen, vreesden orgelliefhebbers het ergste. Hadden de vlammen het in 1868 door Aristide Cavaillé-Coll gebouwde orgel, met 5 klavieren en 115 registers, te pakken gekregen? De opluchting was groot toen bleek dat het enorme instrument de vuurzee had overleefd. Al zat het onder het roet en stof en waren loodresten van het dak in de bijna 8000 pijpen gesijpeld.
Na ruim een jaar begon de demontage, schoonmaak en restauratie van het binnenwerk, pijp na pijp. De klus was toegewezen aan de Franse orgelbouwer Pascal Quoirin, die meerdere werkplaatsen heeft. De orgelkas uit 1733 werd in de gotische kerk zelf gerenoveerd.
Psalmen
De heropening van de kerk staat zaterdag bol van rituelen. Eerst slaat aartsbisschop Laurent Ulrich drie keer met zijn staf op de gesloten deur van Notre-Dame. Het kathedraalkoor binnen antwoordt steeds met een psalm.
Na de derde keer zwaaien de grote deuren onder het middelste portaal open. Hoog in de toren begint Emmanuel, een van de grootste klokken ter wereld, te beieren. De andere klokken doen vrolijk mee. Buiten, waar duizenden mensen in de stromende regen toekijken, wordt gejuicht en geapplaudisseerd.
Dan vindt de ceremonie van het ”l'éveil de l'orgue” plaats: het ‘ontwaken’ van het orgel. De aartsbisschop spreekt een zegen uit en zegt acht keer: „O orgel, heilig instrument, ontwaak, zing Gods lof”. De vier organisten van de Notre-Dame –Thierry Escaich, Olivier Latry, Vincent Dubois and Thibault Fajoles– zitten om de beurt achter de speeltafel, op 16 meter hoogte, in wat wel het ”zwaluwnest” wordt genoemd. Ze antwoorden elke keer met een improvisatie van één of anderhalve minuut.
Er wordt veel gezongen in de aan Maria gewijde kerk, onder meer door het kathedraalkoor, onder leiding van Gustavo Dudamel en begeleid door het Filharmonisch Radio-orkest van Frankrijk. Een hymne, een psalm, het Magnificat, het Onze Vader, de Maria-hymne ”Heilige Maagd, God koos u”.
De Zuid-Afrikaanse sopraan Pretty Yende zingt ”Amazing Grace”, er klinkt een gedeelte uit de Vijfde van Beethoven, en de broers Gautier en Renaud Capuçon voeren een viool- en celloduet uit: een Passacaglia van Georg Friedrich Händel.
En natuurlijk klinkt er tot slot de ”Marseillaise”, het volkslied van Frankrijk. De Fransen hebben na vijf jaar hun katehdraal weer terug.
