Jos van der Kooy (65) houdt van nieuwe muziek. „Als je als organist geen nieuwe noten meer ziet, kun je beter stoppen”, zegt hij na afloop tijdens de receptie.

Daan Manneke (77) is een van de hedendaagse componisten van wie de organist graag werken speelt. Daarom heeft Van der Kooy Manneke gevraagd ter gelegenheid van zijn gouden organistenjubileum een nieuw stuk te schrijven. Daarbij had de jubilaris de wens dat Manneke iets zou doen met de melodieën van de Geneefse psalmen. Want die vormen voor de organist de achterliggende halve eeuw de basis voor zijn werk als kerkmusicus.

Manneke –een van de vele bezoekers van het jubileumconcert– maakte een uitvoerige compositie van zo’n 25 minuten onder de naam ”Le Bouquet”, waarin hij verschillende psalmen verwerkte. Het stuk vormt deze zaterdagmiddag het slot én hoogtepunt van het jubileumprogramma van Van der Kooy. Het is niet helemaal de première. Op 2 april werd de compositie al uitgevoerd tijdens een Sweelinckvesper in de Lebuïnuskerk in Deventer. „Dat was de voorpremière”, grapt Van der Kooy.

Voor het uitvoeren van ”Le Bouquet” worden behalve het hoofdorgel van Duyschot (bespeeld door Van der Kooy) ook het koororgel van Flentrop (bespeeld door leerling Evan Bogerd) en sopraan Elena van Slogteren ingezet. Na een Toccata Ostinato vanaf het hoofdorgel vertolkt Van Slogteren bij het koororgel de eerste strofe van Psalm 8 in het Frans: ”Heer, onze Heer, hoe heerlijk en verheven”. De woorden vormen het motto van Van der Kooy’s jubileum.

In het vervolg van het stuk sluiten de modern getoonzette toccata’s, fantasieën en echo’s én de serene psalmzang van de sopraan en dito begeleiding van Bogerd naadloos op elkaar aan. Op deze manier komen behalve Psalm 8 ook de Psalmen 116, 17, 122, 65 en 138 voorbij. Met name Psalm 138, begeleid met een uiterst summiere harmonisatie, maakt indruk.

Dat Van der Kooy altijd zoekt naar nieuwe klanken, blijkt ook uit zijn keus om tijdens zijn jubileumconcert moderne muziek van zijn oud-docent Piet Kee (1927) te programmeren. Zelf speelt de organist bij wijze van opening een korte koraalbewerking die haar première binnenkort in Engeland nog moet beleven: ”Komm heilger Geist, erfüll die Hertzen”. En midden in het programma laat hij fluitiste Marian Jaspers Fayer in haar eentje het alternatieve stuk ”Flight for flute solo” van Kee vertolken.

Behalve de nieuwe werken vergezellen ook de ‘oudvaders’ Van der Kooy tijdens zijn jubileum. Sweelink klinkt in ”Mein junges Leben hat ein End” en van Bach speelt de organist –in een wel erg hoog tempo– het trio over ”Allein Gott in der Höh sei Ehr” (BWV 664).

En, hoe kan het ook anders bij Van der Kooy, Reger is present. Op het programma staat de grote fantasie over ”Wie schön leucht’ uns der Morgenstern” aangegeven. Maar de jubilaris kondigt van tevoren aan dat hij toch is geswitcht. „Hoe mooi ”Wie schön” ook is, de fantasie over ”Wachet auf, ruft uns die Stimme” is toch de mooiste.” Die majestueuze muziek klinkt dus ook vanaf het Duyschotorgel.

Aan het begin van het concert memoreert Jeroen Kramer, voorzitter van de kerkenraad van de Westerkerkgemeente, hoe Van der Kooy zijn carrière vijftig jaar geleden in de Amsterdamse gereformeerde Pniëlkerk begon. Sinds 1981 is hij als cantor-organist verbonden aan de Westerkerk, als opvolger van Simon C. Jansen. Daarmee is Van der Kooy de langst spelende organist van der Wester.

De gemeente is de organist nog niet zat. Daarom is hij ook aangebleven, ondanks het feit dat Van der Kooy in december 65 is geworden. Kramer: „Jos bespeelt bijna elke zondag zelf het orgel. Hij is bijna nooit ziek en bijna nooit met vakantie. Samen met ds. Fokkelien Oosterwijk geeft hij de liturgie vorm. En dat is een genot. Een feest van Woord én muziek.”

Lees ook:

Jos van der Kooy legt functie stadsorganist Haarlem neer (RD.nl, 05-04-2017)

Geen populaire liedjes in de kerk - interview met Jos van der Kooy (Reformatorisch Dagblad, 13-04-2013)

Jos van der Kooy: “Als Amsterdam nog slaapt, gebeurt het al in de Wester” - Speelman van een citykerk (Reformatorisch Dagblad, 02-10-1992)

,Ook avant-garde in de eredienst” : Jos van der Kooy, stadsorganist van Haarlem, over het promoten van de orgelkunst (Reformatorisch Dagblad, 23-02-1990)

Van der Kooy nieuwe stadsorganist Haarlem : Opvolger voor Piet Kee op Müller-orgel (Reformatorisch Dagblad, 15-01-1990)