Om daar iets zinnigs over te zeggen, moet je eerst weten wat er allemaal in het water terechtkomt, zegt onderzoeker Sven Teurlincx van het Nederlands Instituut voor Ecologie. Het instituut doet onderzoek naar de invloed van het voeren van eenden. Het wil in kaart brengen of er veel gevoerd wordt en waar dat gebeurt.

„Het gaat niet om een boterhammetje hier en daar”, zegt Teurlincx. „Uit steekproeven blijkt dat er bij sommige vijvers wel zo’n 8 kilo brood op een dag in het water belandt. Dat is een hele bolderkar vol! De gevolgen laten zich raden: troebel water met zo veel algen dat je ermee kunt vingerverven. En is het een vijver met een fonteintje? Dan adem je die algen nog in ook.”

Toen Teurlincx begin deze maand aan het publiek op de beurs Duikvaker in Houten vroeg wie weleens eendjes voerde, zei bijna iedereen nee. Maar tegelijk vond bijna iedereen wel dat het een probleem was. „Dus er zit een discrepantie tussen wat we zeggen dat we zelf doen, en wat we denken dat het effect is. Hoe kom je er dan toch achter hoeveel er nu werkelijk wordt gevoerd?”

Boterhammen turven

De hele dag naast één vijver gaan zitten en meten heeft weinig zin, denkt Teurlincx. Daarom is hij een ”citizen science”-project gestart: mensen kunnen op hun computer of telefoon een formulier invullen als ze ergens iemand eendjes zien voeren. Op die manier moet er een zo breed mogelijk beeld ontstaan. Maar is dat niet een beetje ongemakkelijk: turven met een smartphone in je hand?

„Als ik bij een vijver ben, staan er toch altijd mensen op hun telefoon te kijken”, reageert Teurlincx nuchter. „Het gaat ons erom dat we weten wat er in het water terechtkomt. Als daar uit zou komen dat het niets uitmaakt voor de waterkwaliteit, vind ik dat ook prima. Dat zou zelfs heel fijn zijn, want dan hoeft er niets te veranderen.”

Eendenwelzijn

Teurlincx wil dus niemand zijn hobby afpakken, benadrukt hij. Sterker nog: op een aantal plaatsen in Nederland staan nu al bordjes met ”verboden eenden te voeren”. Die staan daar onder andere vanwege het negatieve effect dat het voeren op het welzijn van de eenden zelf kan hebben. Brood is geen natuurlijk voedsel, het is te eenzijdig waardoor vogels voedingsstoffen missen. En er zit zout in, wat echt ongezond voor de eenden is.

Maar die bordjes staan er ook omdat waterbeheerders zich al langer zorgen maken over de gevolgen voor de waterkwaliteit. Die zorgen zijn deels gebaseerd op aannames. Met zijn project wil Teurlincx allereerst kijken of die terecht zijn: het is vooralsnog niet gezegd dat op plaatsen waar veel gevoerd wordt de waterkwaliteit ook per se slecht is, of dat bij vijvers met slechte waterkwaliteit voeren de enige oorzaak is. „En komt eruit dat voeren inderdaad de grote schuldige is, dan wordt het juist makkelijker om aan mensen uit te leggen waarom die verbodsbordjes er staan”, denkt hij.

Gezelligheidsvoerders

„Want”, zegt Teurlincx, „het probleem met eendjes voeren is eerder dat mensen zich niet bewust zijn van de gevolgen dan dat ze expres iets doen wat schadelijk is.”

Hoewel de vraag wie nu eigenlijk de grootste eendjesvoerders zijn, hem wel bezighoudt. „Dat zijn niet zoals je misschien zou denken opa’s en oma’s met hun kleinkinderen die restjes brood komen brengen. Je ziet weleens dat er een auto stopt en dat iemand dan zo een hele zak brood in het water kiepert.”

Een gezellige hobby kun je dat natuurlijk niet meer noemen: eerder een vorm van dumpen. Teurlincx heeft dan ook alle vertrouwen dat wat er ook uit zijn onderzoek komt, er altijd wel een oplossing te bedenken valt waarbij de echte ‘gezelligheidsvoerders’ toch aan hun trekken komen. Een vaste middag in de week bijvoorbeeld, waarop iedereen één boterham in de vijver kan gooien.