Het is nog maar februari, maar de temperatuur in Alanya tikt al de twintig graden aan. De badplaats aan de Turkse Rivièra is populair bij Nederlandse pensionado’s vanwege het aangename klimaat, de oude burcht, de stranden en de ruige natuur net buiten de stad.

Eén van de Nederlanders in Alanya is de 73-jarige Ernst Meijer uit Naaldwijk, drijvende kracht achter de Nederlandse Interkerkelijke Gemeente in Alanya (NIGA). Hij kocht een tweede huis in de badplaats waar hij sinds 2009 permanent woont met zijn Turkse echtgenote. Zijn eerste contact met de NIGA dateert uit 2008. „Ik stond in een reisbureau in Alanya toen ik door Kees van der Have, een van de oprichters, op mijn schouders werd getikt. Hij duwde mij een uitnodiging voor een Nederlandse kerkdienst in handen.”

Meijer, die lid was van de hervormde kerk in Naaldwijk en daar penningmeester was, besloot een kijkje te nemen bij de gemeente en ging er niet meer weg. Momenteel is hij penningmeester van de NIGA. „In de praktijk regel ik veel meer dan alleen de financiën, omdat ik een van de weinigen van de kerngroep ben die hier permanent verblijft.”

Mariabeeld

Christelijke overwinteraars en expats vormen de vaste kern van bezoekers van de kerkdiensten in de Turkse badplaats. Hun kerkelijke afkomst is breed. Zo zijn er hervormden, evangelischen en reformatorischen, maar ook rooms-katholieken. Een diversiteit die in het begin nogal eens voor spanning zorgde, zegt Meijer. „We raakten mensen van het eerste uur kwijt. Die hadden moeite met rooms-katholieke elementen in de eredienst, zoals de kaarsjes in de kerk.”

Inmiddels staat er naast de waxinelichtjes een Mariabeeld. „Wij zijn een oecumenische gemeente. We verwachten dat bezoekers respect tonen voor elkaar geloofsbeleving en bereid zijn om van elkaars geloofsvormen te leren.”

De kerkgangers zingen liederen uit onder meer de Evangelisch Liedbundel en het Nieuwe Liedboek, begeleid door een uit Albanië afkomstige fluitiste. Maar ook psalmen in de oude en nieuwe berijming behoren tot het repertoire.

Dieptepunt

Tussen de gemeenteleden bestaat een hechte band. Elke zondag na de dienst drinken ze koffie met elkaar. Regelmatig zijn er gezamenlijke maaltijden en op Tweede Kerstdag vindt er een picknick plaats in de bergen net buiten Alanya. „Dan zingen we liederen en luisteren we naar een kerstverhaal.”

Vakantiegangers maken, vooral in het voor- en najaar, een groot deel uit van de gemeente. De afgelopen jaren nam dat aantal echter aanzienlijk af vanwege de mislukte staatsgreep en de diplomatieke crisis tussen Nederland en Turkije. Meijer: „Jarenlang bezocht een groep van Beter-Uit onze dienst. Sinds drie jaar gebeurt dat niet meer. Een predikantsvrouw boekt al acht jaar met haar vriendin in het voorjaar een reisje naar Alanya, maar bleef vorig jaar weg vanwege de onrust in ons land.”

In januari bereikte het bezoekersaantal met slechts veertien kerkgangers een dieptepunt. De daling baart de penningmeester zorgen. „Als deze trend doorzet, lukt het ons niet om de begroting rond te krijgen. De berichten zijn echter positief. Organisaties verwachten dit jaar meer boekingen naar Turkije.”

Meijer laakt de media die „overwegend negatief” berichten over de situatie in Turkije. „Natuurlijk, er zijn aanslagen geweest en het is onrustig in het oosten van Turkije, maar dat is meer dan duizend kilometer hier vandaan. Daar merken wij hier weinig van. We kunnen als christenen al jaren in vrijheid samenkomen.”

Toen er een paar jaar geleden dreiging was van een aanslag door IS op joodse en christelijke doelen, zorgde het gemeentebestuur van Alanya voor bewaking, vertelt hij. „Beveiligers hielden op zondag de omgeving van het kerkgebouw in de gaten. Het zijn alleen de extremisten die aanslagen plegen. De gewone moslim is aardig en verdraagzaam.”

De gemeente wordt elk jaar uitgenodigd voor de iftar, de maaltijd waarmee moslims het vasten verbreken tijdens de ramadan, vertelt Meijer. „Vertegenwoordigers van alle kerken zijn daarbij aanwezig. Ook wordt er jaarlijks een kerstmarkt gehouden bij de haven. Daar plaatsen wij een kraampje. Een koor zingt kerstliederen in verschillende talen.”

Plastic schoentjes

Ondanks het geringe aantal leden probeert de gemeente zich in te zetten voor de omgeving. Predikanten bezoeken alle Nederlanders en Vlamingen die in een van de vier ziekenhuizen van Alanya terechtkomen. Om te vragen of er behoefte is aan hulp of een gesprek. Meijer: „Dit wordt door de meeste mensen erg gewaardeerd.”

Gemeenteleden delen elk jaar in het winterseizoen schoenen uit aan de armste kinderen van de stad. „Een Turks lid van onze gemeente zag dat sommige klasgenootjes van zijn kinderen in de winter op plastic schoentjes liepen en vroeg of wij daar niet iets aan konden doen. Sinds een jaar of zes besteden we de opbrengst van onze tweede collecte aan dit project.”

Aan zending of evangelisatie onder de Turkse bevolking wordt principieel niet gedaan. Toch zijn er ook Turkse kerkgangers. „Wij hebben twee keer iemand gehad die zich heeft laten dopen, maar wij waken ervoor om daar reclame voor te maken. Dat zou ons niet in dank worden afgenomen door de overheid”, zegt Meijer.

Viertalig

Alanya kent naast een Nederlandse gemeente ook een Duitse, Noorse en Finse gemeente. Ook is er een Turkse christelijke gemeente. De contacten zijn goed. „De Finnen en wij maken gebruik van het gebouw van de Noren. De Duitsers hebben een eigen kerk, zo’n honderd meter verderop. In december organiseren we een gezamenlijke zangdienst en zingen we viertalig kerstliederen.”

Met de Duitse gemeente onderhouden de Nederlanders in Alanya een nauwe band. „Elke feestdag houden we samen dienst. Daar komen zo’n vijftig mensen op af. Vorig jaar met Pasen waren er zelfs 120 bezoekers, onder wie veel toeristen.”

Hoe de toekomst van de NIGA, die nu ruim tien jaar bestaat, er uit ziet, vindt Meijer een lastige vraag. „De sterke afname van het aantal toeristen naar Turkije was de afgelopen jaren ook bij ons zichtbaar en voelbaar. Die dalende trend lijkt voorbij. De secularisatie in Nederland heeft echter ook gevolgen voor het kerkbezoek hier. We hopen op en bidden voor betere tijden.”

Tien jaar, maar nog geen officiële status

De Nederlandse Interkerkelijke Gemeente in Alanya (NIGA), de enige Nederlandse gemeente in Turkije, werd in november 2007 opgericht door vier Nederlanders die semi-permanent in Alanya woonden en hun wekelijkse kerkgang misten. Ze besloten zelf een kerk te stichten. En lieten er vervolgens geen gras over groeien: een half jaar later was de eerste dienst. Niet zomaar een geïmproviseerd samenzijn, maar een kerkdienst met, behalve de officiële toestemming van de burgervader van Alanya, alles erop en eraan: een orgel en een organist, een altaartafel en een groot houten kruis, en een uit Nederland ingevlogen stapel psalmboeken én een Nederlandse voorganger.

De gemeente wordt ondersteund door de stichting Interkerkelijk pastoraat onder Nederlanders in Zuid-Europa (IPNZE), die verbonden is aan de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Voor de diensten komt om de twee of drie maanden een voorganger uit Nederland, veelal een emeritus predikant uit de PKN. Verblijf- en reiskosten worden betaald uit collectes, bijdragen van gemeenteleden en giften van gemeenten uit Nederland en Spanje.

Aanvankelijk kwam de gemeente samen in de kelder van het gemeentelijk cultuurcentrum. In 2011 ruilde ze die in voor een zaaltje in de Noorse Zeemanskerk.

De gemeente heeft geen officiële status in Turkije. De Turkse staat erkent alleen kerken van oorspronkelijke bevolkingsgroepen, zoals de Armeense Kerk en de Grieks-Orthodoxe Kerk. De NIGA bestaat dus bij de gratie van de burgemeester van Alanya.