Zo’n 80 procent van de patiënten met onverklaarde gezondheidsklachten is vrouw. Vrouwen krijgen twee keer zo vaak de diagnose depressie en angststoornis. Driekwart van de patiënten met een auto-immuunziekte is vrouw. En vrouwen hebben twee keer zo vaak bijwerkingen na medicatie. Schokkende cijfers waar meer aandacht voor moet komen, vindt Mirjam Kaijer, initiatiefnemer van Voices for Women.

Het was wat rumoerig dinsdag toen de oud-verpleegkundige een ruim 54.000 keer ondertekende petitie aanbood aan de Tweede Kamer. Door haar stem te verheffen lukte het haar toch haar verhaal te doen. En dat is niet vanzelfsprekend, vertelde ze de aanwezige parlementariërs. Kaijer liep namelijk tien jaar lang rond met klachten die artsen niet konden verklaren. Ze bleek een goedaardige tumor bij haar schildklier te hebben. Een operatie had haar stembanden kunnen aantasten.

Door haar eigen ervaring begon Kaijer zich te verdiepen in de diagnostisering en behandeling van vrouwen. Ze schreef het boek ”Ik ben geen man!” en startte de stichting Voices for Women.

Want, stelt Kaijer, in medische onderzoeken is het mannenlichaam de norm. Er is weinig kennis van vrouw-specifieke problematiek. Dat veroorzaakt veel leed, weet de initiatiefnemer mede dankzij de verhalen die de afgelopen tijd bij haar binnenstroomden. „Klachten van vrouwen worden vaak afgeschoven op de psyche of op oververmoeidheid. Mensen in je omgeving twijfelen of je wel echt iets mankeert, want anders hadden de artsen toch wel iets gevonden? Wij willen deze vrouwen, die nooit een diagnose krijgen, een plek bieden.”

Het wetenschappelijk inzicht dat „echt alles in het vrouwenlichaam anders ziek wordt dan bij mannen”, is er al, stelt Kaijer. Probleem is echter dat deze kennis nog niet breed bekend is in de medische wereld.

Op bepaalde gebieden is er wel vooruitgang geboekt, zoals in de cardiologie, mede dankzij het onderzoek van Angela Maas. Deze hoogleraar cardiologie voor vrouwen aan het Radboudumc in Nijmegen maakt zich al zo’n dertig jaar sterk om de verschillen tussen het mannenhart en het vrouwenhart onder de aandacht te brengen. Dat ging niet zonder slag of stoot, vertelt Maas. Ze werd voor gek verklaard. „Ik kreeg denigrerende opmerkingen te horen. Toen ik benoemd werd als hoogleraar cardiologie voor vrouwen vertelde een collega-cardioloog me dat ik beter hoogleraar in de Efteling kon worden, omdat ik in sprookjes geloof. In de medische wereld heerst een machocultuur die zeer verwerpelijk is. Het is dus hoog tijd voor verandering.”

Uitgelachen

Ondanks de berg aan waardevolle nieuwe wetenschappelijke inzichten die vanaf de jaren 90 werd gepubliceerd, is er nog te weinig verbetering te zien in de praktijk, stelt Maas. „Vrouwen worden in de spreekkamer uitgelachen omdat ze klachten hebben waar cardiologen onbekend mee zijn.”

Ze noemt het voorbeeld van een 46-jarige vrouw die bij haar kwam met pijn op de borst. Al jarenlang had ze deze klachten. Ze was bij twee cardiologen geweest. Die voerden meerdere keren een hartkatheterisatie uit, een onderzoek dat vernauwingen in de kransslagader moet opsporen. Toen de cardiologen geen vernauwing vonden, werd de vrouw doorgestuurd naar de psychiater. Die kon ook niets met haar probleem. Zo belandde ze bij Maas. Zij ontdekte al snel dat de vrouw leed aan vaatkramp in de kransvaten. „We weten inmiddels dat bij vrouwen veel vaker dan bij mannen pijnklachten voorkomen terwijl ze geen vernauwde kransslagader hebben. Daarom moet een arts een spasmetest doen. Daar zijn goede protocollen voor, maar veel cardiologen kennen die nog niet, waardoor de vrouw niet goed wordt gediagnosticeerd. Ook in dit geval.”

Hoeveel impact zo’n verkeerde diagnose kan hebben, blijkt uit het voorbeeld dat Maas aanhaalt. „Deze vrouw viel uit op haar werk en verloor haar baan. En dat door dokters die hun werk niet goed doen.”

Heel ernstig, vindt Maas. „De vrouw kwam in een lagere sociaal-economische klasse terecht. We weten dat armoede voor veel gezondheidsproblemen kan zorgen. Als iemand de verwarming niet aanzet, kan dat tot chronische ontstekingen leiden en de veroudering van de bloedvaten versterken. Een verkeerde diagnose kan dus verstrekkende gevolgen hebben.”

De wortel van het probleem zit hem volgens de hoogleraar in de opleiding van artsen. „Ik blijf erop hameren dat modules over de verschillen tussen man en vrouw verplicht zouden moeten zijn in de opleiding tot cardioloog. Nu nemen veel cardiologen geen nieuwe inzichten tot zich. Schandalig.”

Hartstichting

Verschillen tussen man en vrouw zijn er wel degelijk in de cardiologie. Zo hebben vrouwen vaker hart- en vaatziekten dan mannen, kampen ze met andere klachten en is het hartfilmpje bij mannen en vrouwen verschillend.

Hart- en vaatziekten worden bij vrouwen nog te vaak over het hoofd gezien, signaleert ook de Hartstichting. Deze organisatie is daarom een groot landelijk onderzoek gestart om tot een betere diagnose en behandeling voor vrouwen te komen.

De verschillen houden niet op bij de cardiologie. „Het dendert door alle aspecten van de medische wereld heen”, stelt Maas. Ze schat dat zo’n 10.000 vrouwen per jaar niet goed worden gediagnosticeerd. Vooral bij vrouwen tussen de 40 en 70 jaar wordt er vaak geen passend onderzoek gedaan.

Ondanks de nieuwe wetenschappelijke inzichten ziet Maas nog niet veel verbetering in de praktijk. „Artsen nemen vrouwelijke patiënten vaak niet serieus. Ik ben blij dat patiënten nu een vuist maken en het niet langer pikken. Er is veel meer bewustwording nodig.”