Het aantal gebruikers van Twitter daalt al langer: persbureau Reuters meldde vorige week op basis van een intern Twitter-rapport dat het aantal actieve gebruikers sinds de pandemie gestaag afneemt. Een actieve gebruiker verzendt wekelijks zo’n vier berichten per week.

Elon Musks aankoop van het platform met het bekende logo van het blauwe vogeltje doet deze stroom echter niet stokken. Sterker: het negatieve sentiment lijkt juist te groeien; mensen zeggen Musk te wantrouwen en bang te zijn voor een stortvloed aan hatelijke berichten en nepnieuws. Seksueel expliciete berichten zijn het snelst groeiende „interesse-onderwerp” van Engelstalige gebruikers – een grote zorg voor adverteerders, die zich daarom terugtrekken. Ook gebruikers zeggen te vertrekken. In hun zoektocht naar een nieuw digitaal thuis komen velen aan bij Mastodon; sinds Musks aankoop groeide het zes jaar oude platform met meer dan 100.000 gebruikers.

Ingewikkeld

Voor een aan Twitter gewende gebruiker is Mastodon, vernoemd naar een mammoet, een ingewikkeld platform. Net als op Twitter kan een gebruiker een profiel aanmaken, berichten plaatsen en andere deelnemers volgen. In plaats van een ‘tweet’ kent Mastodon een ‘toot’, net als een olifant kan toeteren. Die kan maximaal 500 tekens bevatten; een tweet 240.

Maar daar stoppen de overeenkomsten. Mastodon is namelijk een non-profitorganisatie die enkel de software aanbiedt voor creatie van sociale platforms. Anders dan bij Twitter zit er achter Mastodon dus geen organisatie met een winst- oogmerk die data verzamelt en advertentieruimte verkoopt.

Met Mastodon kunnen gebruikers zich aanmelden bij een server of digitale ruimte. Wanneer een nieuwe gebruiker zich aanmeldt, moet hij eerst een keuze maken voor een server. Een groot deel van de nieuwe gebruikers meldt zich aan voor Mastodon.social, een server die het platform zelf beheert.

Nazi’s

Omdat mensen van tevoren een keuze maken voor een platform, hebben ze veel invloed op de berichten die ze op Mastodon lezen. Volgens The Guardian zijn de gebruikers vooral linksgeoriënteerde mensen met technische kennis. In het dagblad roemen gebruikers het platform vanwege de „veilige omgeving.” Een deel van de door Mastodon gecontroleerde servers behandelt thema’s als lhbti en klimaat. Het linksgeoriënteerde Vice News noemde Mastodon in 2017 een „Twitter zonder nazi’s.”

De Duitse Eugen Rochko ontwikkelde het systeem in 2016. Volgens hem is dit netwerk een „terugkeer naar wat het internet ooit was”, met digitale prikborden.

Leegloop

Of Twitter op de lange termijn last krijgt van Mastodon is nog maar de vraag. Mastodon blijft met 4,4 miljoen gebruikers een kleine speler op de socialemediamarkt. Ter vergelijking: Twitter heeft er zo’n 238 miljoen gebruikers.

Toen Twitter in januari vorig jaar de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump verbande, profiteerde het rechtse platform Gab. Dat platform bestaat nog steeds, maar kan vooralsnog qua bezoekersaantallen niet op tegen Twitter. Toen in januari vorig jaar WhatsAppgebruikers nieuwe privacyvoorwaarden voorgeschoteld kregen, kozen tientallen miljoenen mensen om alternatieve chatdienst Signal te installeren. Maar ook de groei van Signal deed WhatsApp op de lange termijn geen pijn; in april van dit jaar was het aantal gebruikers zes procent hoger dan een jaar eerder.

Verder kan de complexiteit van Mastodon een drempel opwerpen voor nieuwe gebruikers. Al kan het ook een argument zijn om iets te gebruiken. Snapchat is volgens de Financial Times zo’n voorbeeld: omdat volwassenen het platform verwarrend vonden, raakte het bij jongeren in trek. Maar om aantrekkelijk te zijn, heeft een platform een stimulans nodig. Waar het bij Snapchat foto’s van vrienden waren, lijkt deze lokker bij Mastodon nog te ontbreken.