Het besluit van de Raad van State om een streep te zetten door de automatische stikstofvrijstelling voor bouwprojecten heeft de nodige tongen losgemaakt. Tienduizenden bouwprojecten staan nu op losse schroeven.
De uitspraak van de hoogste bestuursrechter bewijst volgens boerenorganisatie Agractie dat beleid blijft vastlopen doordat het kabinet „rigide naar de factor stikstof” blijft kijken doordat dit wettelijk is vastgelegd.
„Het is tijd voor realistisch beleid dat Nederland van het slot haalt”, zegt Bart Kemp, voorman van Agractie. Hij pleit er al langer voor om de zogeheten kritische depositiewaarde (KDW), die gebruikt wordt als norm voor de hoeveelheid stikstof die neerslaat in de natuur, los te laten.
Ook de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) denkt dat de verhoudingen weer op scherp worden gezet. „Door het sneuvelen van de bouwvrijstelling komt de fundamentele politieke vraag over de verhouding tussen wonen, recreëren, bouwen, landbouw en natuur in alle hevigheid terug in het maatschappelijke debat”, meldt de organisatie in een verklaring.
Vertraging
Woningcorporatiekoepel Aedes vreest dat de bouwplannen vertraging gaat oplopen. „We roepen het Rijk op om snel met oplossingen te komen om te zorgen dat de woningbouw niet meer vertraging oploopt”, aldus een woordvoerster.
Volgens Aedes kunnen de problemen van de uitstoot van stikstof tijdens de bouw op meerdere manieren worden aangepakt. De machines op de bouwplaats en het transport kunnen bijvoorbeeld elektrisch worden.
De uitspraak van de Raad leidt niet tot onvoorziene financiële tegenvallers bij bouwconcern Heijmans. Onherroepelijke vergunningen staan overeind. Projecten die in aanbouw zijn, gaan volgens de onderneming dus gewoon door. Het vonnis komt voor Heijmans niet onverwacht. en waren wij hierop voorbereid”, stelt de bouwer in een verklaring.
Ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland spreken van „de zoveelste dramatische plotwending in de slechte film van het stikstofdossier.” De ondernemers denken dat de schade, die al tientallen miljarden euro’s bedroeg, nog weer flink hoger kan uitpakken.
De organisaties berekenden eerder al dat de schade door vertraagde of uitgestelde projecten door de stikstofcrisis 28 miljard euro betrof. Dit bedrag zal vanwege de uitspraak met vele tientallen miljarden euro’s oplopen, denken ze.
Zonneparken
Projecten op het gebied van duurzame energie, zoals de aansluiting van windparken op zee en de bouw van waterstofinfrastructuur, dreigen ook „serieuze vertraging” op te lopen als het kabinet nu niet snel maatregelen neemt om de stikstofuitstoot te verlagen. Daarvoor waarschuwt de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).
Ook Energie-Nederland, de brancheorganisatie van de energiesector in het breed, ziet „met lede ogen aan hoe de energietransitie hierdoor weer vertraagd wordt.”
De NVDE verwacht overigens niet dat de bouw van windparken en zonneparken zelf vertraging zal oplopen door het wegvallen van de vrijstelling. Dat geldt echter wel voor de aansluiting van windparken, duurzame warmteprojecten of de aanleg van laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen.
In een verklaring roept de brancheorganisatie het kabinet op om direct te starten met maatregelen „om de meest omvangrijke stikstofemissies te reduceren in de omgeving rondom Natura 2000-gebieden.” Energie-Nederland wil eveneens dat het kabinet „scherpe keuzes maakt.”
Gasveld
Het Porthos-project –waar het tenslotte allemaal om te doen was– zal volgens het Havenbedrijf Rotterdam eveneens vertraging oplopen. „Maar er is door de Raad van State tegelijkertijd een opening geboden in de vorm van een ecologische beoordeling om de effecten van de stikstofdepositie vast te stellen”, aldus het havenbedrijf.
Bij de aanleg van Porthos –een project om CO2 van de industrie in de Rotterdamse haven op te slaan in een leeg gasveld– komt stikstof vrij. Door een vrijstelling kon de bouw doorgaan en hoefde de uitstoot niet afzonderlijk te worden onderzocht en beoordeeld.
Het Havenbedrijf voorziet nu een vertraging bij het project omdat de wettelijke bouwvrijstelling van tafel is, maar heeft al wel een ecologische toets gemaakt. Daaruit blijkt volgens de havenexploitant dat de geringe en eenmalige stikstofdepositie tijdens de aanleg van Porthos geen significante gevolgen heeft voor Natura 2000-gebieden.
