China keert terug naar de tijd van Mao
Wat precies de reden is geweest, daarover tasten waarnemers in het duister. Maar opmerkelijk was het wel. Net voor de stemmingen op het twintigste Chinese partijcongres zaterdag werd de 79-jarige voormalige partijleider Hu Jintao weggehaald van zijn stoel naast partijleider Xi Jinping. Duidelijk was dat Hu niet wilde. Hij werd gedwongen.
De officiële lezing is dat de oude partijbaas vanwege zijn gezondheid werd meegenomen. Maar gelet op diens verzet en zijn korte ‘afscheidswoord’ tot Xi lijkt het meer op een excommunicatie van Hu. Alsof Xi duidelijk wilde maken dat het oude is voorbijgegaan.
Dit partijcongres greep echter verder terug in het verleden. De oude tijden van de roemruchte partijleider Mao Zedong zijn teruggekeerd. Net zoals de vroegere ”grote roerganger” heeft Xi zijn macht als alleenheerser veiliggesteld.
Xi is nu oppermachtig. De zes andere leden van het permanente comité van het Politbureau zijn allen trouwe medewerkers van hem. Zij zullen zich zonder enige vorm van oppositie voegen naar de wensen van de partijleider.
In zijn toespraak tot de 2296 gedelegeerden heeft Xi de koers voor de komende jaren uitgezet. China maakt een ruk naar links, keert zich duidelijk tegen het Westen en wil binnen de kortste keren de leider van de wereld worden. Daarmee dreigt het internationaal evenwicht dat –hoe wankel ook– jarenlang bestond, te worden verstoord.
Behalve dat dit streven de internationale spanningen zal doen toenemen, is een belangrijke vraag wat dit betekent voor de economie. Tot nu toe hadden westerse bedrijven nog een redelijke toegang tot China. Onzeker is echter of Xi hun die ruimte zal laten. Gevreesd wordt dat hij meer staatsinmenging in de economie wil en de ruimte voor westerse bedrijven zal inperken.
Bovendien moet niet worden uitgesloten dat hij de handel in Chinese producten die vitaal zijn voor de wereldeconomie gaat gebruiken als pressiemiddel. Bijvoorbeeld door de uitvoer van goederen naar het Westen te beperken, net zoals nu de olieproducerende landen soms doen.
Welke gevolgen dit heeft voor de Chinese economie lijkt voor Xi van minder belang. Steeds duidelijker wordt dat het hem eerst en vooral gaat om zijn persoonlijke macht. Het gevaar is wel dat wanneer door dit beleid de economie van China in het slop raakt, het risico op een oorlog toeneemt, zo waarschuwen verschillende analisten.
Xi’s consolidatie van zijn macht heeft ook vergaande consequenties voor minderheden, zoals de Oeigoeren en christenen. In de achterliggende jaren heeft de partijleiding al de druk op hen vergroot. Protesten vanuit het buitenland hadden geen enkel resultaat. De druk zal alleen maar toenemen. Xi heeft al eerder bepaald dat religieuze boeken, zoals de Bijbel, alleen getolereerd worden als ze dienen tot meerder glorie van hemzelf. Daarmee gedraagt hij zich als een god.