Schuldhulpmaatjes zien gevolgen hoge energierekening in gezinnen
Steeds meer Nederlanders komen door torenhoge prijzen in de schulden. Budgetinstituut Nibud luidde daarover vorige week de noodklok. Het leidt tot schrijnende situaties, merkt schuldhulpmaatje Erik Zwart (60). „Een hoge energierekening duwt mensen die met schulden kampen over het randje.”
Energieleverancier Eneco sprak vorige week de vrees uit dat straks veel huishoudens door de energierekening in de schulden komen. Schuldhulpmaatje Erik Zwart ziet dat mensen deze problemen nu al aan den lijve ondervinden.
Zwart helpt in zijn vrije tijd inwoners van Gouda en Waddinxveen die kampen met financiële zorgen of schulden. Hij vertelt over een alleenstaande jonge moeder van Slowaakse afkomst die hij op dit moment begeleidt. „Afgelopen week kreeg ik geen contact met haar. Wat bleek? Ze is dag en nacht aan het werk om het hoofd boven water te houden.” Toen de vrijwilliger haar uiteindelijk sprak, vertelde de vrouw dat ze door haar torenhoge gasrekening nog dieper in de schulden komt.
De Slowaakse is een jaar geleden al afgesloten van de elektriciteit omdat ze de rekeningen niet kon betalen. Volgens Zwart krijgt ze elektriciteit van de buren via een verlengsnoer. Op dit moment dreigt ook het water afgesloten te worden. Volgens het schuldhulpmaatje zijn de woonlasten het grootste euvel. „De huur in haar flat is voor deze vrouw eigenlijk niet op te brengen. Ze houdt geen ruimte over voor andere vaste lasten. Alleen met lagere woonlasten kan deze vrouw beginnen met het aflossen van haar schulden. Maar zie zo’n woning maar eens te vinden.”
Een risicofactor uit onverwachte hoek is volgens Zwart de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp). Veel Nederlanders komen door deze wet van hun schulden af. In een periode van drie jaar lossen mensen zoveel mogelijk af waarna een eventuele restschuld wordt kwijtgescholden. De wet kent echter een strenge voorwaarde: het is tijdens het traject niet toegestaan om nieuwe schulden maken. Daardoor komen mensen die tijdens de schuldsanering een dikke energierekening krijgen diep in de problemen, volgens Zwart.
Domme pech
SchuldHulpMaatje is een landelijke vereniging die voortkomt uit een initiatief van verschillende kerken. In heel Nederland is er een netwerk van lokale organisaties die ook weer bestaan dankzij samenwerking tussen lokale kerken. ”Naastenliefde is onze basis en het evangelie onze inspiratiebron”, is te lezen op de website van SchuldHulpMaatje.
Erik Zwart is zo’n tien jaar geleden begonnen als maatje in Gouda. SchuldHulpMaatje is in die stad ondergebracht bij de diaconale stichting ’t Swanenburghshofje. In het dagelijks leven zit Zwart in de raad van bestuur van een ouderenzorginstelling in de Haarlemmermeer. „Als bestuurder kom ik eigenlijk alleen maar mensen tegen die het goed doen in deze samenleving. Ik wil graag naast mijn medemens gaan staan die problemen ervaart. Daarom ben ik schuldhulpmaatje geworden. Door het vrijwilligerswerk heb ik geleerd dat ik niet beter of hoger ben dan anderen.”
SchuldHulpMaatje bedient een brede doelgroep. Niet alleen hen die al diep in de schulden zitten, maar ook mensen die onzeker zijn over hun financiële situatie kunnen aankloppen. Zwart ziet mensen uit alle lagen van de bevolking worstelen met schulden. „De oorzaak is negen van de tien keer domme pech. Hoe goed je ook met je geld omgaat, je hoeft maar ziek te worden of je baan te verliezen en het kan hard gaan. Uiteraard zijn er wel kwetsbare groepen, zoals alleenstaande moeders die voor kinderen moeten zorgen.”
Schulden hebben een enorme impact op het leven van mensen, ziet Zwart. Gevoelens van schaamte komen veel voor. Hij maakt mee dat mensen zich na veel aarzelen melden bij de stichting en daarna toch weer wegduiken. Iemand met schulden belandt ook snel in een sociaal isolement. „Je hebt gewoon nergens geld voor. Geen kopje koffie op een terras, geen sport of schoolreisje voor de kinderen”, benadrukt de vrijwilliger.
Als iemand met schulden of geldzorgen zich meldt bij SchuldHulpMaatje dan zoekt de coördinator een beschikbare vrijwilliger. Vervolgens maakt het maatje kennis met degene die om hulp vraagt en brengt hij de financiële situatie in kaart. Zwart: „Ik schrik er niet meer van als er ergens een kast opengaat en er drie plastic tassen met ongeopende rekeningen op tafel komen.”
Uithuiszetting
Het schuldhulpmaatje inventariseert zowel inkomsten, vaste lasten als schulden. Ook kijkt hij of de hulpvrager optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden, zoals toeslagen. „Ik help mensen inzicht te krijgen in de balans tussen inkomsten en uitgaven. Vaak kan dat heel makkelijk door in te loggen op de website van de bank.”
In sommige gevallen is een situatie vrij makkelijk oplosbaar. Als mensen wat geld per maand overhouden dan maakt het maatje een plan voor het aflossen van schulden. „Wat ik veel vaker meemaak is dat mensen onder de streep niets overhouden of veel geld tekortkomen. In zo’n geval beoordeel ik of er sprake is van een crisissituatie. Bijvoorbeeld als iemand uithuiszetting of afsluiting van elektriciteit of water boven het hoofd hangt”, legt Zwart uit. In dat geval neemt de professionele schuldhulpverlening van de gemeente het over. Die gaat dan onderhandelen met schuldeisers.
„Maak schuldenproblematiek bespreekbaar en zoek hulp”, adviseert Zwart aan mensen die worstelen met hun financiële situatie. „Als je de tandarts niet kunt betalen, bel de tandarts. Leg uit wat er aan de hand is. En trek bij SchuldHulpMaatje aan de bel.”