Dát de vraag naar de legitimiteit van het Iraanse regime wordt gesteld, is begrijpelijk. De regering vertegenwoordigt namelijk lang niet de hele bevolking. De rigide regels over hoe vrouwen zich buitenshuis moeten kleden en –vooral– over hoeveel haar er nog zichtbaar mag zijn, brengen de miljoenen seculiere moslims in het land regelmatig tot razernij.

Eens in de zoveel tijd lopen incidenten rond de handhaving van de wet uit op massale protestdemonstraties. De laatste van die betogingen vindt dezer dagen plaats, en is het gevolg van de dood van een jonge vrouw, de 22-jarige Koerdische Mahsa Amini. Zij stierf vorige week nadat ze door de Iraanse religieuze politie was opgepakt omdat ze haar hoofd nauwelijks bedekte.

Op beelden is te zien dat ze in het politiebureau in elkaar zakt. Volgens de politie is dat het gevolg van een hartaanval, maar ooggetuigen beweren dat de politie haar tijdens haar arrestatie had mishandeld.

De dood van Mahsa raakt een gevoelige snaar bij miljoenen Iraniërs. De dappersten onder hen gaan de straat op. Afgelopen weekend waren er grote demonstraties in Teheran tegen het regime van ayatollah Ali Khamenei. Demonstranten schreeuwden onder meer ”Dood aan de dictator!” De reactie van de overheid liet niet lang op zich wachten: op de demonstranten werd onder meer traangas afgevuurd.

Nu is dat nog mild vergeleken met eerdere en nog massalere demonstraties. Die werden genadeloos de kop ingedrukt. In 2020 bijvoorbeeld, vielen veiligheidstroepen demonstranten aan tijdens aanhoudende protesten. Naar schatting lieten zeker 1500 mensen toen het leven.

Je zou kunnen zeggen dat er in Iran al jarenlang min of meer aanhoudend wordt geprotesteerd – soms op kleine, soms op uitzonderlijk grote schaal. Dat het regime er desondanks nog zit, komt vooral door die brute machtsuitoefening door leger en politiediensten.

De grootste kans op een regimewissel (even los van eventueel buitenlands ingrijpen) is dat de protesten zó immens worden, dat zelfs het uitgebreide en uiterst gewelddadige Iraanse politieapparaat er niet tegen is opgewassen. Maar om dat te bereiken moet er veel, heel veel bloed vloeien.

In elk geval kan de moslimwereld van de Iraanse casus leren dat een streng-islamitisch regime geen oplossing biedt voor het diepgewortelde verlangen naar vrijheid bij de mensen. Zo’n regime creëert meer problemen dan het oplost. De Arabische wereld leerde diezelfde kostbare les tijdens de donkere dagen van Islamitische Staat.

Dat betekent overigens niet dat de soms ronduit seculiere machthebbers die nu in grote delen van de Arabische wereld de scepter zwaaien, zulke fijne heersers zijn. Maar als je ze inruilt voor een despoot die de Koran gebruikt om zijn macht te legitimeren, kom je van de regen in de drup.