Deskundigen hebben donderdag de Oekraïense kerncentrale in de regio Zaporizja geïnspecteerd. De vraag is echter of ze ongehinderd hun werk kunnen doen.
De reis van de inspecteurs van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) had nogal wat voeten in de aarde. Ze liepen vertraging op door hevige beschietingen onderweg. „Een paar keer maakten we ons door zwaar mitrailleurvuur en artilleriegeschut ernstige zorgen”, zei IAEA-chef Rafael Grossi donderdag.
De grootste kerncentrale van Europa is sinds maart door Russische troepen bezet. Vooral de afgelopen weken lag het complex in het zuiden van Oekraïne weer regelmatig onder vuur. Dat voedde de vrees voor een nucleaire ramp. Daarom drong het Atoombureau aan op het toelaten van inspecteurs.
Die werden donderdag rondgeleid door een medewerker van Rosatom, het Russische atoomenergiebedrijf. „Ik denk dat we in deze paar uur in staat zijn geweest veel informatie te vergaren. De belangrijkste dingen die ik moest zien, heb ik gezien en de uitleg was heel helder”, zei Grossi tegen de Russische journalisten die het IAEA-team vergezelden.
De afspraak was dat ook internationale media aanwezig zouden zijn, maar daar was geen sprake van. Dat leidde tot kritiek van de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Hij noemde het belangrijk dat de buitenlandse pers getuige is van de situatie in de kerncentrale „zodat de wereld de waarheid ziet.”
Of de waarheid echt boven tafel komt, valt volgens voormalig IAEA-inspecteur Olli Heinonen te betwijfelen. Hij verklaarde donderdag tegen de BBC dat de Oekraïense medewerkers van de centrale waarschijnlijk niet zo open zijn over de risico’s als ze zouden willen.
Het grootste risico is dat de energievoorziening van de centrale door nieuwe beschietingen uitvalt. Dan kunnen de koelsystemen niet meer functioneren, waardoor de splijtstaven in de reactor smelten en een grote hoeveelheid radioactief materiaal vrijkomt. Dat zou in eerste instantie een gebied in een straal van zo’n 400 kilometer rond de centrale bedreigen. Maar ook in Nederland moeten de koeien dan vermoedelijk binnen blijven.
Een remmende factor kan zijn dat voorlopig een vijftal IAEA-inspecteurs op het complex blijft gestationeerd.
