„In een oorlog bestaan er geen ongelovigen”, luidt een oud en bekend gezegde, dat deze maanden in het oosten van Oekraïne veel wordt gehoord. De Russische militaire acties in de Donbas legden verschillende kerkgebouwen van baptisten in puin. Velen verloren hun huis of appartement. En hoewel veel baptisten Oekraïne ontvluchtten, zitten de kerken er opvallend vol.

Zo ook in Marioepol, waar ooit een half miljoen mensen woonden. De autoriteiten van de Oost-Oekraïense stad lieten weten dat de humanitaire situatie er dermate slecht is dat er voor het einde van het jaar nog eens 10.000 van de zo’n 170.000 achtergeblevenen kunnen sterven aan ziektes en gebrek aan eerste levensbehoeften. Toch gaan baptisten in de stad door met wat zij als hun Bijbelse plicht zien.

Twee van de vier baptistenkerken zijn sinds mei weer open. De andere twee gebouwen liggen door gevechten in puin. Aan de Gondistraat in Marioepol kwamen begin juli zo’n 120 mensen samen. In de diensten komen veel niet-kerkelijke mensen. „Ondanks de militaire acties groeit Gods volk in geloof en wordt de hoop op Christus versterkt”, berichtte het nieuwsportaal van baptisten in Rusland en de voormalige Sovjet-Unie ”Portaal van Trouw”.

Ten goede

Volgens Pavel Merkoelov, presentator bij Portaal van Trouw, is er ook een andere kant van de oorlog. „God heeft het ten goede gedacht”, citeerde hij de Bijbelse Jozef. „Alle kwaad, zorgen, verdriet en menselijke tragedies zijn niet geïnitieerd door God. Dat is allemaal het gevolg van het zondige hart van de mensheid. Maar de Heere is er wel bij betrokken om dit kwaad –voor Zijn volk– te veranderen in goed”, duidde hij, zonder ook maar enig politiek statement.

Merkoelov constateerde dat de kerken in de Oekraïense gebieden waar gevechten gaande zijn „voller dan ooit” zitten. Onder het „geluid van kanonnades” staan er op zondagen lange rijen voor de kerk. „Zelfs in de jaren negentig was dit niet het geval”. Inwoners van Marioepol die maandenlang in het „koninkrijk van de dood” leefden, komen vandaag in honderdtallen naar de huizen van gebed. „Dat is tot nog toe nooit eerder gebeurd.”

Evangelisatie

Tot blijdschap van de achtergebleven baptisten betekent de Russische overheersing ook niet dat er een einde komt aan evangelisatie. Met rondom hen de ruïnes van Marioepol, verzamelde een groep niet-geregistreerde baptisten zich op een van de pleinen in Marioepol om te evangeliseren. Met een gitaar en speaker met microfoon zongen ze daar geestelijke liederen.

Dat was in de eerste weken na het einde van de gevechten. Toen bleek dat de geestelijke nood te groot was, besloten de lokale baptisten hulp uit Rusland in te schakelen. Bisschop Vadim Kadzaev kwam enkele weken later naar Marioepol, Volnovacha en Chartsisk om te evangeliseren in samenwerking met het ensemble ”Opstanding” tussen de ruïnes en het puin.

„Het idee ontstond toen we hoorden dat veel mensen naar de diensten kwamen, maar dat veel broeders en zusters uit de stad waren vertrokken”, vertelt Kadzaev in een vlog van de reis. „De broeders lieten weten dat mensen een grote dorst hebben naar Gods Woord en een grote behoefte aan dagelijks brood. Ze vroegen of we konden komen met een groot evangelisatiecampagne.”

Jongeren uit kerken in Rostov-aan-de-Don sorteerden zo’n 1300 voedselpakketten, die na de diensten in Marioepol, Volnovacha en Chartsisk werden uitgedeeld. Op de tweede reis namen de baptisten zelfs 3600 voedselpakketten mee, zo’n 13,5 ton. Maar zelfs dat was te weinig.

In Volnovacha kwamen in de openlucht –zelfs terwijl het regende– zo’n 550 mensen bijeen voor de dienst. „We hielden diensten in de openlucht, op de centrale pleinen, tussen de nog intacte flats. In de gebedshuizen kwamen heel veel mensen en we moesten diensten houden buiten de gebedshuizen. We hoorden veel getuigenissen van mensen die na de diensten voelden alsof Iemand alle angsten en verdriet wegnam”, schreef het ensemble na afloop: „Mensen verkeren er nog steeds in enorme nood.” Een nood waarin volgens de baptisten van Marioepol „alleen kan worden voorzien door Christus.”

Bom

Nog geen jaar geleden leefde de nog geen vijftig leden tellende kerkgemeenschap van oudste Maksimenko in vrede in een buitenwijk van Marioepol. „Marioepol was een industriestad, maar de economische situatie kwam dicht bij algeheel faillissement”, beschrijft Maksimenko de situatie, maar toch hadden hij en zijn gezin het goed. „Aan de Zee van Azov was het altijd heerlijk toeven met de kinderen.”

Nu is alles anders. Maksimenko en zijn gezin overleefden de slag om Marioepol ternauwernood. Al in de begindagen van de oorlog kreeg het gezin een bom op zijn huis. „De ramen vlogen eruit en de deuren ook, het tochtte er erg in die dagen van maart”, vertelt Maksimenko. „Terwijl mijn dochter Masja hoogzwanger was.” De buurvrouw –ook christelijk– bood het gezin onderdak in hun schuilkelder. Daar kwamen ze alleen uit voor water en die keer dat Masja moest bevallen in het ziekenhuis.

Het kerkgebouw van Maksimenko ligt in puin. Onder tranen vertelt hij ook hoe een broeder stierf in zijn auto, op weg naar het waterhalen. „Het was waarschijnlijk een sluipschutter”, zegt hij.

Toch was het een tijd die hij weer zou kunnen herbeleven, als het zou moeten, want zijn dochter kwam tot geloof: „Ze kwam tot geloof onder het geluid van de kanonnades.”

Vrijheid

Nergens was er zo’n vrijheid om het Evangelie uit te dragen als in Oekraïne, vertelt Sergej Maksimenko over de tijd voor het conflict. Dat zet hem nu tot nadenken: „We hadden veel meer kunnen en moeten doen, terwijl we die vrijheid hadden. Maar heel veel kracht en enthousiasme ging verloren aan het oplossen van interne conflicten en ongenoegens. Als we die tijd konden overdoen, had iedereen anders geleefd. De kerk was verdeeld tussen de rijken en de armen. De rijken hadden mooie huizen gebouwd. Het zijn nu allemaal ruïnes. Als de christenen hadden geweten wat er zou gebeuren, hadden we anders geleefd.” Maksimenko citeert ook de Efezebrief: „Buit de geschikte tijd uit, omdat de dagen vol kwaad zijn”.