Het wachten is op woensdag, wanneer Draghi in het parlement het waarom van zijn ontslag zal uitleggen. Of hij daarop terugkomt, hangt vooral af van de opstelling van de aanstichter van de crisis, de leider van de Vijfsterrenbeweging (M5S) Giuseppe Conte. Maar die toont zich tot nu toe weinig toeschietelijk.

Italië en Europa hebben geschokt gereageerd op Draghi’s voornemen om het bijltje erbij neer te gooien. President Sergio Mattarella weigerde donderdagavond zijn ontslag te aanvaarden. Meer dan duizend burgemeesters hebben hem in een gemeenschappelijke verklaring gevraagd om alsjeblieft aan te blijven omwille van de stabiliteit. Vanuit de transportsector en de gezondheidszorg kwamen appels om Draghi als premier te behouden. Europese toppolitici als Macron, Scholz, Von der Leyen en Timmermans riepen Draghi dit weekend dringend op om zijn taak als regeringsleider af te maken.

Voor wie niet doorkneed is in de ‘Byzantijnse’ mechanismen van de Italiaanse politiek, is het aftreden van Draghi inderdaad moeilijk te begrijpen. De premier is niet weggestemd, heeft geen parlementaire nederlaag geleden en heeft na anderhalf jaar regeren nog steeds de steun van een ruime meerderheid van de Italianen. Zijn kabinet is succesvol geweest in de bestrijding van de pandemie, de opstelling van het post-Covid Herstelplan en het zoeken naar alternatieve energiebronnen. Maandag en dinsdag is Draghi in Algerije om een contract te tekenen voor de levering van gas, als alternatief voor de Russische gasleveranties.

Fatale breuk

Ook de aanleiding lijkt futiel. Bij de stemming in de Senaat over een reeks steunmaatregelen bleef donderdag de M5S-fractie weg. Formeel omdat hierin ook de aanleg was voorzien van een afvalverbrandingsinstallatie in Rome, waar de M5S tegen is. Maar omdat aan het steunpakket een vertrouwensvotum voor de regering was verbonden, kon dit ook worden gezien als een motie van wantrouwen van de M5S. Zo legde Draghi het in ieder geval uit, en daarmee ook als een fatale breuk in de regeringscoalitie.

Aan dit incident ging al meer dan een maand van wrijving vooraf tussen Draghi en Conte, die in augustus vorig jaar tot partijleider werd gekozen om de M5S uit het electorale slop te halen. Daartoe zette hij een radicale koers in, met steeds fellere kritiek op de regering, waar de M5S zelf deel van uitmaakt. Zo eiste hij vorige maand dat Italië de levering van wapens aan Oekraïne zou stopzetten. Dat leidde toen al tot een breuk met minister van Buitenlandse Zaken Luigi Di Maio, een voormalige M5S-coryfee.

Eisenpakket

Vorige week legde Conte een eisenpakket voor aan Draghi als voorwaarde voor verdere steun aan het kabinet. Het gaat daarbij om maatregelen als de invoering van een minimumloon, subsidies van verbouwingen, subsidies aan bedrijven en gezinnen.

Draghi verklaarde zich bereid om de M5S tegemoet te komen, maar voor Conte was dat niet voldoende. Dit weekend eiste hij weer een „duidelijk antwoord” op alle punten. Zo niet, dan stapt de M5S uit de regering, dreigde hij. Draghi, die het gechicaneer van de M5S allang beu is, zal zich niet zo laten chanteren, en daarmee wordt de kans op een verzoening wel onzeker. Ondertussen neemt de chaos binnen de M5S alleen maar toe: als Conte zijn dreiging doorzet, volgt een nieuwe uittocht van regeringsgezinde M5S-parlementariërs. Woensdag volgt de ontknoping.