Garanties dat het hooggerechtshof de abortusuitspraak van 1973 herroept, kan Michael S. Paulsen niet geven. „Maar zes van de negen opperrechters delen de overtuiging dat het bij abortus om het doden van menselijk leven gaat.” Daarom heeft de hoogleraar constitutioneel recht uit St. Paul (Minnesota) „goede hoop” dat het arrest van een halve eeuw geleden binnen enkele weken wordt vernietigd. „Als dat gebeurt, wordt een fundamentele fout uit het verleden hersteld.”

Paulsen is in de Verenigde Staten een van de toonaangevende juristen op het gebied van constitutioneel recht. Behalve dat hij doceert aan de rechtenfaculteit van de rooms-katholieke University of St. Thomas in St. Paul, staat hij bekend als uitgesproken verdediger van het prolifestandpunt. In tientallen artikelen in kranten, magazines en wetenschappelijke tijdschriften neemt hij geen blad voor de mond. „We moeten er niet omheen draaien. Abortus is moord. Zo helder moet je het wel zeggen.”

Dat zo’n stellingname verzet oproept, snapt Paulsen. „Ook als je een voorstander bent van abortusrechten, schrik je van zo’n suggestie; ben je beledigd zelfs. Want de onuitgesproken implicatie is natuurlijk dat abortus precies hetzelfde is als kindermoord.”

Paulsen is ervan overtuigd dat hij voor zijn standpunt goede papieren heeft. „Het is een wetenschappelijk vastgesteld, biologisch feit dat abortus doodt. Het levende, menselijke embryo is onmiskenbaar een levend wezen en dat wezen is duidelijk een mensenleven. Zeker, die levende mens is niet in staat om zelfstandig te overleven. Dat is waar. Een foetus is afhankelijk van zijn of haar moeder. Zij moet dat leven gedurende een aanzienlijk deel van de zwangerschap ondersteunen. Maar die kwetsbaarheid verandert op geen enkele manier de biologische status van een foetus als levend mens. Soms probeert men weg te komen met het argument dat een foetus weliswaar een mensje is, maar nog geen rechtspersoon. Echter, of en wanneer zo’n levend wezen een eigen rechtspersoon is, is een puur juridische kwestie. Maar die doet niets af van het harde biologische feit dat het hier om een mensenleven gaat.”

Toch klinkt het logisch als voorstanders van abortus zeggen dat een vrouw over haar eigen lichaam mag beslissen en dus kan kiezen voor abortus.

„Laat ik beginnen met de opmerking dat voorstanders van de prolifegedachte niet moeten ontkennen dat een zwangerschap speciale lasten oplegt aan een vrouw. Deze lasten zijn reëel en ze zijn (soms) zwaar. De Bijbel leert: Met smart zal een vrouw kinderen baren. Die smart is er meestal niet alleen bij de geboorte, maar ook in de negen maanden daarvoor. Ook moet niemand ontkennen dat de levende mens in de baarmoeder afhankelijk is van het lichaam van de moeder voor zijn levensonderhoud. Dat is allemaal waar.

Het punt is echter dat het hier niet alléén gaat om het lichaam van de zwangere vrouw, maar ook om dat van het afhankelijke mensje. Vergeet niet dat het kleine mensje in biologisch opzicht een zelfstandig mensje is. Bij een abortus beslist een vrouw niet over haar eigen leven, maar maakt ze voor een ander mens de keus tussen leven en dood. Het weghalen van een foetus is echt iets anders dan het verwijderen van een blinde darm van een patiënt. Je haalt een ander mens weg uit de baarmoeder van een vrouw.”

Op grond van deze gedachtegang heeft u meer dan eens de vergelijking gemaakt met de Holocaust. Dat gaat wel ver.

„Dat is zo. Maar dit is wel de harde realiteit. Als je bedenkt dat alleen al in de VS sinds 1973 door abortus elk jaar 1 tot 1,5 miljoen levens zijn gedood, dan zijn op die manier in die periode 60 tot 70 miljoen Amerikanen gedood. Dat is meer dan de slachtoffers van de nazi-Holocaust, de zuiveringen van Stalin, de ”killing fields” van Pol Pot en de Rwandese genocide bij elkaar. Het is niets te veel gezegd om te beweren dat het ontkennen hiervan verwant is aan Holocaustontkenning. Dat is schokkend.”

Misser

Paulsen heeft niet alleen morele en ethische bezwaren tegen de abortusuitspraak van 1973, maar ook juridische. „Het hooggerechtshof heeft toen met zijn uitspraak een zogenaamd grondwettelijk recht op abortus uitgevonden. Dat heeft echter geen basis in de tekst, geschiedenis, structuur of logica van de geschreven grondwet van de VS. Die abortusuitspraak strookt ook op geen enkele wijze met de oorspronkelijke bedoelingen van de opstellers van de grondwet.

Er is in 1973 een ondraaglijke fout gemaakt die zo snel als het mogelijk is moet worden hersteld. Als het niet om zo’n ernstige zaak zou gaan, ging elke jurist die even nadenkt hard lachen om deze misser.”

Hoezo?

„Ten eerste omdat de uitspraak van 1973 een lachwekkende karakterisering van het levende menselijke embryo bevat. Er wordt gesproken over „potentieel” leven. Dat is bizar, het is intellectueel incompetent of moedwillig stompzinnig. Dachten de rechters nu echt dat de levende menselijke foetus niet leeft? Dat is gewoon feitelijk onjuist. Of dachten ze dat de levende menselijke foetus geen mens is? Dat is evenzo onjuist. Met geen enkele zinnige redenering komt een beetje jurist tot zo’n uitspraak.”

Kan dat herstellen van een fout wel? Rechters moeten zich toch houden aan eerdere uitspraken?

„Dat is een veel gehoord en vaak gebruikt argument. Maar dat is een misvatting die sommige media en politici graag verspreiden. Het is absoluut niet zo dat het Amerikaanse hooggerechtshof zich moet houden aan zijn uitspraken uit het verleden. Enkele van de belangrijkste uitspraken van het hof hebben juist eerdere beslissingen gecorrigeerd. Het beginsel van ”Stare Decisis” (het idee dat rechtbanken zich over het algemeen moeten houden aan precedenten, WBK) sluit niet uit dat het hof eerdere fouten herstelt. De fundamentele wettelijke autoriteit in de VS is de geschreven grondwet. De plicht van rechters is altijd om de grondwet te volgen, en niet om vast te houden aan een eerdere zaak toen van de constitutie werd afgeweken.”

Wat lost een herroepen van de uitspraak van 1973 op? Abortus wordt dan toch niet uitgebannen uit de VS. De staten hebben immers het recht het zelf te regelen.

„Een beslissing van het hooggerechtshof waarin wordt vastgesteld dat er geen grondwettelijk recht op abortus is, is enorm belangrijk. Het uitgangspunt voor een juridische standpuntbepaling verandert dan fundamenteel. Zeker, verschillende staten zouden verschillende wetten hebben en daardoor zal abortus niet helemaal uit de VS verdwijnen. Maar in veel staten wordt het dan minder makkelijk of onmogelijk om een abortusbehandeling te krijgen. Wat uiteindelijk nodig is, is een verandering van hart en geest. De wetten zullen uiteindelijk de harten en geesten van de burgers volgen.”

Kan het hooggerechtshof in de huidige gepolariseerde situatie in Amerika een uitspraak doen die voldoende draagvlak krijgt in de samenleving?

„Dat is moeilijk te beantwoorden. Belangrijke beslissingen zoals Brown versus Board of Education, die rassenscheiding bij wet ongrondwettelijk verklaarde, werden soms krachtig bestreden, ook al zijn ze correct. Hetzelfde zou kunnen gelden voor een herroepen van de abortusuitspraak. Maar de ervaring van Brown, die nu bijna universeel wordt geaccepteerd, doet hopen dat ook bij abortus een goed beredeneerd, overtuigend, correct en rechtvaardig herstel van de rechtsstaat uiteindelijk brede steun van de bevolking krijgt, zelfs in een land met sterk verdeelde politieke en morele opvattingen.”