Jarenlang vochten conservatieve Republikeinen voor het herroepen van de abortusuitspraak van 1973. Bijna vijftig jaar waren ze als een roepende in de woestijn. Hun pleidooi vond geen gehoor.

Met de benoeming door president Donald Trump van drie conservatieve opperrechters gloorde er hoop. Daardoor was er in het hoogste rechtscollege van de VS een meerderheid van tegenstanders van abortus.

Met spanning werd uitgezien naar de behandeling door het hof van strengere abortuswetten die afzonderlijke staten de laatste jaren aangenomen hebben. De prochoicebeweging stelde daartegen beroep in. Naar zich nu laat aanzien krijgt die geen gelijk. Voor conservatieve Amerikanen zou afschaffen van het recht op abortus een ongekende overwinning. Dit was precies wat ze wilden bereiken toen ze, ondanks soms hun bezwaren, hun stem op Trump uitbrachten.

De veelal progressieve Democraten zijn echter furieus. Er lijkt nu precies te gebeuren waar ze al bij de benoeming van de laatste drie opperrechters door Trump voor vreesden. „De rechten van vrouwen worden met voeten getreden”, stellen verontwaardigde Democraten.

Druk op Biden

Ook al moet het hooggerechtshof nog een definitieve beslissing nemen, het uitgelekte document zal zeker de discussie over de uitbreiding van het aantal opperrechters intensiveren. Vooral progressieve Democraten zijn daar warm voorstander van. Zij willen naar dertien of vijftien leden in plaats van negen, zoals het nu is. De enige bedoeling daarvan is het huidige overwicht van de conservatieven breken.

President Joe Biden heeft vorig jaar een commissie ingesteld die deze uitbreiding moet onderzoeken. De actuele ontwikkelingen zullen de druk op hem vergroten om snel stappen te zetten.

Intussen schromen vooraanstaande Democraten niet om het aanzien van het huidige hooggerechtshof te beschadigen. Niemand minder dan Nancy Pelosie, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, zei maandagavond al dat de recent benoemde opperrechters „leugenaars” zijn die met list en bedrog hun functie hebben gekregen. Van Republikeinse zijde is inmiddels gewaarschuwd dat dergelijke uitspraken van een politicus de reputatie en het gezag van de onafhankelijke rechtspraak in de VS aantasten.

Midterms

De positie die het hooggerechtshof rond abortus lijkt te kiezen, zal ongetwijfeld ook effect hebben op de midterms, de verkiezingen die voor november van dit jaar op de agenda staan. Gouverneurs, leden van het Huis van Afgevaardigden en senatoren van zowel Democraten als Republikeinen hebben inmiddels duidelijk gemaakt dat afschaffen van het recht op abortus een belangrijk verkiezingsitem is.

Als de Democraten een meerderheid zouden krijgen, willen zij het recht op abortus voor heel de VS in wetgeving vastleggen. Tot op heden rustte dat recht op een uitspraak van het hooggerechtshof. Verder pleiten zij voor afschaffing van filibuster. Door het houden van lange redevoeringen kunnen leden van het Congres de behandeling van een wet blokkeren of vertragen. Tot op heden heeft de partij die in de oppositie zit (de ene keer de Demcoraten, dan weer de Republikeinen) die afschaffing tegen gehouden.

Aanvechten

Verder zeggen Democraten die kandidaat zijn voor gouverneur zich te willen inspannen dat in hun staat een ruime abortuswet komt. De Republikeinen verzetten zich juist tegen een wettelijk recht op abortus en –op dit moment– tegen het afschaffen van filibuster.

Overigens zou een wet die recht geeft op abortus ook niet zonder meer vrouwen de mogelijkheid bieden om hun zwangerschap af te breken. Ook die kan weer worden aangevochten worden bij het hooggerechtshof. De sleutel ligt bij de negen opperrechters.