Eind 2020 meldde de commissie-Borstlap dat veel veteranen van Dutchbat III nog altijd last hebben van de missie in het voormalige Joegoslavië. Zo’n 20 tot 30 procent ervaart posttraumatische stressklachten. In reactie daarop verklaarde de toenmalige minister Bijleveld van Defensie dat de veteranen alsnog erkenning van het kabinet krijgen.

„We keken uit naar de invulling daarvan”, zegt korporaal b.d. Olaf Nijeboer uit Losser, voorzitter van de Vereniging Dutchbat III. „Het is goed dat die nu komt. Door de coronamaatregelen kan het ministerie de bijeenkomst nu pas beleggen.”

Onder de 830 betrokken oud-militairen hoort Nijeboer wisselende geluiden. „Sommigen zijn heel blij en hebben echt uitgekeken naar eerherstel. Anderen zitten er totaal niet op te wachten. Met alle gradaties daartussen.”

Nijeboer spreekt de mediaberichten tegen dat het om excuses voor een ongeloofwaardige missie zou gaan. „De regering zal erkennen dat ze ons na terugkeer betere zorg had moeten bieden en ons in bescherming had moeten nemen tegen de vervelende berichten die over ons rondgestrooid werden.”

De missie wás ook niet ongeloofwaardig, zegt de voorzitter van de veteranenvereniging. „Wij werden uitgezonden als waarnemers. We moesten monitoren of de partijen zich aan de afspraken hielden. Ook is wel gezegd dat we geen schot gelost hebben. Dat klopt niet. Toen de Serven oprukten, hebben we hen anderhalve dag met ons geweervuur op afstand gehouden. Toen zeiden de VN: Stoppen met schieten, want dit is niet de bedoeling. Vervolgens was het voor de Serven niet moeilijk meer om door te lopen.” Met als gevolg dat ze duizenden Bosnische moslims doodden.

Van de 830 Dutchtbatters komt zaterdag ongeveer de helft naar de Oranjekazerne in Schaarsbergen, waar premier Rutte, minister Ollongren van Defensie en commandant der strijdkrachten Eichelsheim zullen spreken. „We wachten af waar ze mee komen. Het is tijd voor erkenning en waardering. Al zijn er onder de Dutchbatters ook voor wie het allemaal niet meer hoeft en voor wie het allemaal niet geloofwaardig is.”

Mooi weer spelen

Een van hen is korporaal b.d. Leon Kok uit Enschede. Hij was zesenhalve maand in Bosnië en liep er een posttraumatisch stress-syndroom op. „Het interesseert me niet wat de regering gaat doen, het is allemaal te weinig en te laat. Ik ga naar de bijeenkomst om de jongens te ontmoeten, maar ik hoop dat velen met mij de ministers de rug toekeren als die gaan spreken. Dan gaan wij fijn een biertje drinken.

Weet u wat de regering doet? Ze trekt 100 miljoen euro uit voor terugkeerreizen waar niemand wat aan heeft. Laat ze dat geld onder de Dutchbatters verdelen. Niet dat dat onze problemen oplost, maar het is meer erkenning dan het schijntje dat we eerder kregen: 5000 euro, ofwel 16,67 voor elke maand sinds onze terugkeer.”

Nog dagelijks ondervindt Kok de gevolgen van zijn uitzending. „Lichamelijk kapot, geestelijk gedeukt, niet slapen.”

Wat de regering zou moeten doen? „Aftreden en zich melden bij de rechtbank. Die griezels proberen nu mooi weer te spelen. Ze denken het hiermee goed te maken. Het is aan mij niet meer besteed.”

Eén ding wil Kok vooral kwijt: „Men heeft het steeds maar over 8000 moslimmannen die gedood zijn. Maar wij hebben 28.000 mensen eruitgehaald. Die hebben we gered. En dat terwijl we daar helemaal niet waren om de bevolking te beschermen. We moesten alleen de strijdende partijen uit elkaar houden. Maar die hielden zich niet aan de regels.”