Vluchtelingen die geen Oekraïens paspoort hebben maar wel rechtmatig in dat land verbleven, krijgen in Nederland dezelfde status als vluchtelingen met een Oekraïens paspoort. Dat wil zeggen dat ze ook, anders dan veel asielzoekers, mogen werken en recht hebben op financiële bijstand. Het gaat om mensen die eerder al uit een ander land vluchtten en in Oekraïne woonden met een verblijfsvergunning, of bijvoorbeeld om studenten uit Afrikaanse landen met een studievisum.

Om van hun rechten gebruik te maken moet ook deze groep zich, net als mensen met een Oekraïens paspoort, inschrijven bij de gemeente. Maar ze twijfelen soms, aldus een woordvoerster van de IND. „Mag ik me met deze papieren wel of niet inschrijven?”, vragen ze zich af. De dienst ging vorige week bij wijze van proef langs bij de opvanglocatie bij Harskamp om samen met onder meer de marechaussee en de gemeente te helpen bij het identificeren van de vluchtelingen bij wie twijfel bestaat.

„Het overgrote deel had de benodigde documenten”, legt de woordvoerster uit. De dienst bekijkt nog hoe vluchtelingen door heel Nederland geholpen kunnen worden met hun identificatie. Wanneer die hulp er is, kan de woordvoerster nog niet zeggen. Ze erkent dat er tot die tijd dus mensen in Nederland zijn met de juiste papieren, die nog geen gebruik maken van hun rechten. Om hoeveel mensen het gaat is niet duidelijk.

Daarnaast heeft een klein deel van de vluchtelingen uit Oekraïne niet de juiste documentatie om aanspraak te kunnen maken op de speciale status. Dat zijn bijvoorbeeld vluchtelingen uit Syrië van wie de asielprocedure in Oekraïne nog niet was afgerond. Zij moeten in Nederland asiel aanvragen als ze hier willen blijven. Op dit moment moet dat nog in Ter Apel, maar de IND bekijkt of er een aparte aanmeldlocatie voor deze groep kan komen.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken laat weten dat iedereen met de juiste papieren zich kan inschrijven. „Wij krijgen ook geen signalen dat daar twijfels over zijn bij gemeenten.” Wel kan het zijn dat vluchtelingen die net in Nederland zijn aangekomen nog niet precies weten hoe ze hun registratie moeten regelen. „Dus het is alleen maar mooi dat de IND daarbij helpt.”