Dat regeringsleiders het parlement van een andere democratie toespreken, is eerder uitzondering dan de regel. Maar voor Zelenski was de Tweede Kamer alweer het veertiende parlement dat hij in een tijdsbestek van weken heeft toegesproken. Donderdagmiddag volgde ook nog nummer vijftien: de Belgische volksvertegenwoordiging.

Elke toespraak bevat dezelfde kern. Zelenski –ongeschoren, kakigroen gekleed, gezeten naast een geel-blauwe Oekraïense vlag– bedankt voor de geboden steun, maar roept op om nog harder op te treden tegen de Russische agressor. Graag meer en strengere sancties, laat hij keer op keer weten. Of anders Oekraïne steunen met wapens en middelen.

De verpakking echter wordt telkens zorgvuldig op maat gemaakt. In zijn toespraken speelt Zelenski handig in op de geschiedenis of het zelfbeeld van een land. In de Verenigde Staten deed hij dat met een verwijzing naar Pearl Harbor en de aanslagen op de Twin Towers. De Britse parlementariërs trakteerde hij op een citaat van hun gevierde oorlogsleider, Winston Churchill.

In zijn toespraak tot de Tweede Kamer bleek opnieuw dat Zelenski zijn huiswerk gedaan had. Zo verwees hij naar de inname van Den Briel door de watergeuzen, vrijdag 450 jaar geleden. Ook haalde hij het Duitse bombardement op Rotterdam in 1940 in herinnering. „De schaduw van Rotterdam hangt boven vele Europese steden”, zei de Oekraïense president over de Russische dreiging. En natuurlijk kon het neerhalen van vlucht MH17 niet ongenoemd blijven.

Rafelrandjes

Naast de –vaak niet te missen– historische verwijzingen, probeert Zelenski met zijn manier van communiceren de oorlog menselijk te maken. Bijvoorbeeld door in te spelen op emotie. „Kun je je voorstellen dat je elke dag notities krijgt over het aantal slachtoffers, onder wie vrouwen en kinderen”, vroeg hij de Canadese parlementariërs. „Ik zou graag willen dat je voelt wat we elke dag voelen.” Om te vervolgen: „Stel je voor dat Canadese faciliteiten op dezelfde manier gebombardeerd zijn als onze gebouwen en gedenkplaatsen.”

Tegelijkertijd kan de Oekraïense leider ook recht voor z’n raap zijn, op het ondiplomatieke af. In zijn toespraak tot het Amerikaanse Congres berispte Zelenski zijn publiek. „We vragen om een reactie”, zei hij. „Voor de reactie op terreur. Is dit te veel gevraagd?” De Italiaanse parlementariërs kregen te horen dat de kliek rondom de Russische president Vladimir Poetin graag het Zuid-Europese land bezocht. „Wees geen toevluchtsoord voor moordenaars”, klonk het scherp.

Hoewel Zelenski zijn boodschap overal nauwkeurig op maat snijdt, ontkomt hij af en toe niet aan rafelrandjes. Zo beschuldigde hij de Joodse staat ervan niet genoeg te doen om Oekraïne te helpen. De vergelijking met de Holocaust die hij daarbij maakte, werd echter door veel Israëliërs met afschuw ontvangen. De voorzitter van het Yad Vashem Holocaust Memorial Center zei dat Zelenski zich moest verontschuldigen.

Bloemen

Ondanks enkele uitglijders lijkt de werkwijze van Zelenski te werken. Hij is in een mum van tijd een van de meest bewonderde politieke leiders in de westerse wereld geworden. Bij elke toespraak valt hem een staande ovatie ten deel. De Canadese premier Justin Trudeau stelde Zelenski voor als „onze vriend.” Democratieën over de hele wereld „zien u als onze held”, zei hij.

Zelenski’s aanpak richt zich overigens niet alleen op overheden. Hij maakt ook actief gebruik van sociale netwerken om gewone burgers te bereiken. Zo voert hij ook van onderuit de samenleving de druk op westerse regeringen op om Oekraïne te steunen.

Sociale mediagebruikers worden voorzien van inhoud die ze gemakkelijk kunnen delen. Talrijke video’s die daar speciaal voor ontworpen lijken te zijn doen de ronde op Twitter, Facebook en TikTok. Foto’s en video’s van de Oekraïense leider en zijn regering in de verwoeste straten van de hoofdstad Kiev maakten veel indruk.

Tekenend voor Zelenski’s populariteit op sociale media is wel een bezoek dat de president bracht aan een ziekenhuis in Kiev, halverwege maart. De Oekraïense leider sprak onder andere met Katya Vlasenko. Dit 16-jarige meisje was gewond geraakt toen de auto van haar familie onder vuur kwam te liggen terwijl ze moesten vluchtten voor Russische troepen.

Nadat de president Vlasenko een bos witte en roze bloemen had overhandigd, wees de patiënt hem erop dat hij een ware ster is geworden op de video-app TikTok. „Iedereen steunt u op TikTok”, merkte ze op. „Dus we hebben TikTok bezet?”, reageerde een lachende president. „Het gaat alleen maar over u”, aldus de tiener.

Machtsvertoon

De tegenstelling met het optreden van de Russische president kan haast niet groter zijn. Die wordt beschreven als „afstandelijk” en „emotieloos.” Poetin is met zijn pak en das gekleed als een politicus, zittend aan het einde van een enorme vergadertafel. Toespraken zijn vooraf opgenomen en op een verbeten manier uitgesproken.

„Zelenski schuwt het niet om emoties te tonen, en dat heeft veel indruk gemaakt”, zei Alyssa Farah Griffin van de Amerikaanse Georgetown University tegen Business Insider. „Zet dat eens af tegen Poetin, die alleen maar georkestreerd machtsvertoon laat zien en een totaal gebrek aan empathie.”

Ondanks dat Zelenski de strijd om de publieke opinie in het Westen gewonnen lijkt te hebben, kan het maar zo zijn dat het Russische leger op de grond alsnog de beslissende slag toebrengt. Daarom zal de Oekraïense president niet stoppen met zijn pogingen om de harten in Europa te winnen en zo de broodnodige steun te verwerven. Ongetwijfeld zal hij nog de nodige parlementen op zijn lijstje hebben staan.