Van frisdrank tot rum, en van bier tot kruidenthee: met de bladeren van de cocaplant kun je veel meer maken dan alleen cocaïne, zeggen de inheemse Nasa in Colombia. Coca is de grondstof van de welbekende harddrug, en Colombia is het land waar de meeste cocaïne vandaan komt. Als gevolg lijdt ook de cocaplant onder het stigma van de drug die de belangrijkste oorzaak is van het voortdurende geweld in Colombia.

Maar coca is geen cocaïne, benadrukken de inheemse volken van Zuid-Amerika. Lang voordat een Duitse chemicus cocaïne ontdekte, speelde coca al een centrale rol in hun inheemse cultuur vanwege de vele goede eigenschappen van de cocabladeren. Zo zitten de bladeren vol mineralen en proteïnen, en werkt het kauwen van de bladeren als pijnstiller en tegen hoogteziekte, onder andere.

Een superfood, zou je het kunnen noemen. En zo begon de inheemse Fabiola Piñacué eind jaren 90 te experimenteren met het maken van een energiedrank met coca. Van het een kwam het ander en in 2005 begon ze het merk Nasa Coca. Het bedrijf, met inmiddels een complete lijn van producten met coca, biedt aan cocaboeren een (legaal) economisch alternatief voor het commercialiseren van de cocaplant.

Zo bracht Nasa Coca ook een ambachtelijk biertje op de markt, gemaakt met een extract uit cocabladeren: Coca Pola. Pola is de naam voor een biertje in de Colombiaanse volksmond, en betekent ook ”portie” in de taal van de Nasa. De gelijkenis met ’s werelds bekendste frisdrank, was voor Nasa Coca dan ook geheel op toeval gebaseerd.

Daar was de frisdrankgigant het uiteraard niet mee eens. Coca Pola is in strijd met het patentrecht, oordeelde Coca Cola Het bedrijf stuurde een advocaat af op de micro-onderneming in Bogota, met het dringende verzoek om de merknaam per direct te veranderen.

Maar de Nasa zijn een strijdbaar volk. Zo zetten ze regelmatig de Panamerikaanse snelweg gedurende weken af om de Colombiaanse overheid te bewegen tot het respecteren van hun rechten als inheems volk, en verdedigen ze hun territorium tegen gewapende groepen met hun eigen inheemse wacht.

In plaats van de merknaam te veranderen, gaven ze de gigant een koekje van eigen deeg door juist Coca Cola’s recht op het gebruik van het woord coca aan te vechten. Dat patent is in strijd met de rechten van de inheemse volken, voor wie de cocaplant een cultureel erfgoed is, redeneren de Nasa. En dus had Coca Cola hun om toestemming moeten vragen voor de merknaam Coca Cola, in plaats van andersom.

Om hun zaak kracht bij te zetten, dreigen de inheemse volken nu om de verkoop van Coca Cola te verbieden in hun grondgebied in Colombia. Geen loos dreigement, want de inheemse territoria beslaan bijna een derde van het land.