Buiten schijnt de lentezon Nederland warm. Ds. Margulis en zijn vrouw zijn nog gekleed op de Oekraïense kou. Dikke winterjassen, warme trui.

De predikant vertelt vol vuur over de gebeurtenissen in de achterliggende weken en de nood van zijn land. Zijn vrouw vult hem af en toe aan. Een paar keer pakt zij haar mobiele telefoon uit haar tas om even te kijken wat de laatste berichten uit het thuisland zijn. „Ja, de verbindingen zijn over het algemeen goed. Maar, een neef woont in het zwaar bevochten Marioepol. Daar kunnen we al lange tijd geen contact meer mee krijgen.”

Het gesprek vindt plaats in Woerden, op het Kerkelijk Bureau van de Gereformeerde Gemeenten. Daar huizen „vrienden” van Margulis. Al tientallen jaren zijn er warme banden tussen de predikant en de mensen van het deputaatschap voor Israël, dat ook veel werk verricht onder de Joodse gemeenschap in Oekraïne. Ds. Margulis: „God zij dank dat we nu hier mogen zijn. We hebben veel vrienden in Nederland”, zo tolkt Arno Kortleven vanuit het Russisch naar het Nederlands. Kortleven woonde vlakbij Zhitomir maar vluchtte eind februari met vrouw en kinderen naar Nederland toen de oorlog uitbrak.

Twee weken geleden vertrok het echtpaar Margulis uit Zhitomir. „Vlakbij Zhitomir liggen een belangrijk militair vliegveld en verschillende militaire objecten. Meteen aan het begin van de oorlog zijn die bases beschoten met raketten. Eerst dachten veel Oekraïeners dat de strijd beperkt zou blijven. Maar al snel werd duidelijk dat heel het land in oorlogsgebied lag. We zagen de militairen optrekken, artillerie, raketinstallaties.”

Ds. Margulis legt uit dat Zhitomir een belangrijk doel is en was, omdat het op een van de hoofdroutes naar de hoofdstad Kiev ligt. In de strijd om Kiev kun je niet om Zhitomir heen. „En 120 kilometer bij ons vandaan staat de kerncentrale van Tsjsernobyl. Die is nu in Russische handen. Ook een andere kerncentrale is beschoten. Je kunt je niet indenken welke gevolgen een treffer zou kunnen hebben gehad.”

Zhitomir zelf is ook verschillende keren beschoten met raketten, vertelt de predikant. „Dat waren angstige momenten.” Zijn vrouw vult aan: „Toen het luchtalarm de eerste keren afging, hebben we gebeden om bescherming.” Hij: „Ons leven is in de handen van God. Ik heb toen ook voor mijzelf besloten dat ik niet zou vluchten, wat er ook zou gebeuren.”

Ds. Margulis wilde de joods-christelijke gemeente die hij dient niet achterlaten en zo veel mogelijk mensen helpen. „We hebben geprobeerd verder te gaan met het dienen in de gemeente en de gaarkeukens die we in Oekraïne hebben. We hebben veel mensen helpen vluchten. Met auto’s van onze stichting hebben we zo veel mogelijk mensen naar de grens gebracht. Uit de regio Zhitomir gaan veel vrouwen en kinderen weg. Gezinnen worden uiteen getrokken, omdat de mannen achterblijven. Dat is zo tragisch.”

Niet alleen de scheiding is pijnlijk, ook de onzekerheid over de toekomst. „Mensen weten niet waar ze naartoe zullen gaan. Ze weten niet wat hen te wachten staat als ze vluchten. Veel van de Oekraïners die nu vluchten, zijn nog nooit buiten hun land geweest. En dan ga je met een kleine tas de onbekende toekomst in. Alles achterlatend.”

Uiteindelijk liet ds. Margulis Oekraïne nu twee weken geleden toch achter zich. „Een vrouw uit de gemeente die ziek was, vroeg mij haar te helpen de grens over te komen. Dat heb ik gedaan, al had ik niet het verlangen te vertrekken. Maar ik wist ook dat het werk in Oekraïne door zou gaan. Door Gods barmhartigheid.”

Bij de grens zag het echtpaar Margulis de kilometerslange rij van vluchtelingen die het land uit wilden. Via Polen reisde het echtpaar naar kennissen in Duitsland, en vandaar naar Nederland.

Hebt u familie achtergelaten?

„Ja, mijn vrouw heeft haar zoon achtergelaten. Dat is natuurlijk moeilijk. Als je vanwege vakantie of voor zaken naar het buitenland moet en mensen achterlaat, is dat heel anders. En we weten niet voor hoe lang het afscheid is

We hebben veel achtergelaten. Zaken waar we ons jarenlang materieel en immaterieel voor hebben ingezet. We hebben vele zegeningen ontvangen. Er is veel waar God voor gezorgd heeft. We hebben een groot kerkelijk centrum gebouwd. We hebben veel werk in Gods Koninkrijk kunnen verrichten. We hopen dat dat door mag blijven gaan, tot eer van God.”

Een makkelijk vertrek was het niet. „Toen ik vertrok dacht ik –voor zover je goed kunt denken op zo’n moment–: „Ik vlucht niet, maar ik vertrek om terug te komen.” Vluchten is iets waar je niet op voorbereid bent. Je wil het eigenlijk niet geloven. Maar er zijn veel dingen in het leven die niet te voorzien zijn. Juist nu moeten we vertrouwen op God. Het is altijd goed, hoe Hij het ook stuurt. Zonder Gods wil gebeurt er niets. Als Hij dit toelaat, dan weet Hij ook hoe het verdergaat en afloopt. De Bijbel zegt: God laat wonden toe, maar Hij heelt ook wonden.”

Dat ervaart u zelf ook zo?

„Ik weet niet wat God voor mij in gedachten heeft. Een vluchtelingenstatus is niet wat ik wil, ik wil dienen. Zolang God krachten geeft.”

U laat een kerkelijke gemeente achter.

„De diensten worden nu door broeders waargenomen. Er zijn 38 gaarkeukens waarvan er nu 10 open zijn in gebieden waar dat kan. Verder blijven de broeders mensen naar de grens brengen. We zorgen voor levensmiddelen waar nood is. En vluchtelingen uit Oost-Oekraïne die in Zhitomir komen worden opgevangen in gebouwen bij de kerk en zij krijgen eten.

We zijn blij en dankbaar dat vijf vrachtwagens met hulpgoederen ons hebben bereikt. Er is een tekort aan levensmiddelen en babymelk. Er is ook behoefte aan medische apparatuur voor ziekenhuizen. Bepaalde medicijnen raken ook op.”

De schade in het land is enorm, zo laten van beelden van de puinhopen in Zhitomir ook zien. Ds. Margulis somt een rij getroffen instellingen in de stad op: twee ziekenhuizen zijn beschadigd, een kraamkliniek. „Kinderen worden in de kelder geboren. Scholen zijn vernietigd, een deel van de stadsverwarming ligt eruit, twee fabrieken zijn beschoten, huizen liggen in puin.”

Hoe is het nu in Zhitomir?

Ds. Margulis schetst de situatie zoals die op dinsdag is: „Door Gods goedertierenheid kunnen nog steeds mensen naar de grens komen. Er komen steeds meer vluchtelingen uit het oosten aan.”

Hoe duidt u deze oorlog?

„Ik vertel mijn eigen gedachten erover. Ik geloof dat God van Oekraïne houdt. Hij heeft Zijn plan met Oekraïne. Die plannen kennen wij niet. Er vindt op dit moment een reinigingsproces plaats in ons land. De kerk krijgt weer een grotere plaats. In alle grote steden hangen nu borden met Bijbelteksten. Er is een geestelijke opwekking gaande. Veel mensen die eerder niet van God wilden weten, zeggen nu: Leer ons bidden. Ook leiders roepen op te bidden voor het land, voor vrede. Dit conflict kan alleen God oplossen. Maar hij wil de Oekraïners op de knieën hebben. God wil dit gebruiken.”

Ds. Margulis en zijn vrouw hebben ook een grote eenheid zien ontstaan in Oekraïne. „Er is veel vaderlandsliefde, patriottisme. Het land was opgedeeld in west en oost. Al in de Sovjettijd heeft Rusland er alles aan gedaan om verdeeldheid te zaaien en geprobeerd Oekraïne te vernietigen. Eigenlijk heeft Rusland altijd leugenachtige redenen gebruikt tegenover het Oekraïense volk.”

De Oekraïners accepteerden de binnenlandse verschillen, zegt Margulis. „Mijn vrouw en ik zijn Russischtalig. Ik heb nooit gemerkt dat dat problemen veroorzaakte. Nog een voorbeeld, president Zselensky heeft “Joodse wortels, dat is geen punt. Nee, er is nu grote eensgezindheid. Niemand snapt wat Poetin nu doet. Poetin heeft maar één doel: het herstel van de Sovjetunie, het grote Russische rijk. Hij wil de macht hebben. Hij wil dat iedereen voor hem buigt.”

Wat kunnen de kerken in Nederland doen?

„Belangrijkste is dat ze bidden. Zowel voor Oekraïne als voor Rusland. Dat er geen verhardingen komen in de harten tegenover Russen. Rusland is veel kwijt, denk aan alle slachtoffers. De oorlog brengt ook daar veel verdriet. Ook de Russen worden bedrogen. Daarom roep ik op tot gebed. Gebed of deze vernietigende oorlog mag worden beëindigd. Want de gevolgen zijn verschrikkelijk. Er is al zo veel verwoest. Maar er is ook gebed nodig voor jullie regeringsleiders. Die hebben niet door hoe de situatie is.”

En nu?

„Ik voer veel gesprekken en we proberen hulp te verlenen. We hebben voortdurend contact over de vraag waar hulp nodig is. Daarnaast bid ik ook waar God ons wil gebruiken en wat we moeten doen tot eer van Zijn Naam. Een leven in Nederland zonder God te dienen is niet wat ik wil. Ik wacht op de weg die de Heere wijst.”

> bijzonderenoden.nl/livestream/ voor een livestream donderdagavond van het deputaatschap Israël van de Gereformeerde Gemeenten over de noodhulp aan Oekraïne. Ds. Margulis is een van de sprekers.

Zondagmiddag preekt ds. Margulis in het kerkgebouw van de gereformeerde gemeente te Nunspeet voor Oekraïners.