Spronk is projectleider onderzoeken cocaïne bij het kennisinstituut voor geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en maatschappelijke zorg in Utrecht. Sinds 2016 ligt het cocaïnegebruik landelijk op hetzelfde niveau. In 2020 had 1,6 procent van de volwassen Nederlanders in het laatste jaar cocaïne gebruikt; dat zijn omgerekend circa 230.000 mensen. Het gebruik van cocaïne is het hoogst onder mannen, jongvolwassenen en hoogopgeleiden. Uit het Grote Uitgaansonderzoek 2020 bleek wel dat het gebruik van cocaïne vanwege de coronamaatregelen zich deels verplaatst heeft van het uitgaansleven naar thuis.

Het Trimbos-instituut deelt de cocaïnegebruikers op in drie groepen: gebruikers in ‘feest-en-vier’-settingen zoals het uitgaansleven, gebruikers waar psychische problematiek speelt, zoals het onderdrukken van stress, verdriet of angst, en tenslotte gebruikers in de werksetting.

Die laatste groep is weer onder te verdelen in twee subgroepen: aan de ene kant wordt cocaïne op het werk gebruikt om de prestaties en concentratie te verbeteren. Dus om het werk mentaal of fysiek langer en beter vol te kunnen houden en om met werkdruk om te gaan. Aan de andere kant is er een sociaal cocaïnegebruik, vaak na werktijd. Onderzoeker Spronk: „Het gebeurt bijvoorbeeld als collega’s een behaald succes samen vieren. Dan komt er champagne op tafel maar soms dus ook cocaïne.”

Taboe

Werkgevers zijn er vaak wel van op de hoogte dat er drugs in hun bedrijf worden gebruikt. Spronk: „Maar het is taboe om erover te praten. Een werkgever zal niet zo snel zeggen: Bij mij op het bedrijf wordt cocaïne gebruikt.”

Toch is het volgens Spronk hard nodig dat het taboe doorbroken wordt. „De gezondheidsrisico’s zijn groot voor gebruikers van cocaine. Denk aan hart- en vaatziekten en psychische klachten. Maar ook de sociale impact is enorm, ook voor de mensen om een gebruiker heen. Gezinnen gaan kapot, familie- en vriendenbanden worden verbroken. En dan heb ik het nog niet eens over de financiële problemen die ontstaan omdat cocaïne nu eenmaal veel geld kost.”

Ook de werkgever is er bij gebaat om het taboe op drugsgebruik te doorbreken, vindt Spronk. „Het kan zijn dat een werknemer op de korte termijn misschien beter en langer presteert, maar op de lange termijn gaat een werknemer door het drugsgebruik minder goed functioneren.”

In 2016 is het verzuim vanwege drugsgebruik onderzocht door het Trimbos-instituut. Op het moment van meten had bijna 5 procent van de beroepsbevolking drugs gebruikt in de afgelopen 30 dagen. Bijna 6 procent van deze groep had in de 12 maanden daarvoor verzuimd vanwege drugsgebruik.

Alcohol

Het verzuim vanwege alcoholgebruik was vele malen groter: dat leidt jaarlijks tot bijna 5,5 miljoen verzuimdagen. Spronk: „Ziekte en verminderde productiviteit door alcoholgebruik kost werkgevers per jaar 1,3 miljard euro. Dit loopt op tot zo’n 1,6 miljard euro als we productiviteitsverliezen door ongevallen en huiselijk geweld meerekenen.”

Werken onder invloed kan niet alleen leiden tot ziekte en uitval, ook kan het hoge kosten en reputatieschade opleveren. Twee voorbeelden van het Trimbos-instituut maken dat duidelijk: een medewerker in een distributiecentrum moet om 6.00 uur ’s ochtends beginnen. De avond ervoor heeft hij tot 24.00 uur veel bier gedronken. Het lichaam heeft tijd nodig om de alcohol af te breken, dus de medewerker is de volgende ochtend nog niet nuchter. Hij bestuurt een vorkheftruck en rijdt een collega aan. De collega raakt gewond en er is sprake van materiële schade.

Het andere voorbeeld gaat over reputatieschade: een medewerker moet een belangrijke presentatie houden en is nerveus en onzeker. Een vriend adviseert hem om wat cocaïne te gebruiken. De medewerker raakt hierdoor overmoedig en zegt zaken toe waardoor zijn bedrijf in de problemen lijkt te komen.

Maddy Blokland, adviseur alcohol, drugs, medicijnen en werk van het Trimbos-instituut, zou graag zien dat er op ieder bedrijf een Alcohol-, drugs- en medicijnbeleid (ADM-beleid) aanwezig is. „Alcohol-, drugs- en medicijngebruik is niet bij wet verboden, maar op het werk kunnen de gevolgen van gebruik ernstig zijn. Daarom is het belangrijk om als bedrijf zelf regels op te stellen over onder invloed zijn onder werktijd. In een goed ADM-beleid is ook aandacht voor preventie en zorg rond middelengebruik.”

Serie Middelengebruik

Dit is het vierde deel in een serie over alcohol- en drugsgebruik in de gereformeerde gezindte