De staatkundig gereformeerden lanceerden hun plan 9 februari, aan de vooravond van een Kamerdebat over de financiële plannen van de coalitie. De Kamer vervolgt het debat daarover deze week. Een reactie van het kabinet op het SGP-plan laat nog op zich wachten.

Alle miljarden die in de begroting staan voor kinderen en gezinnen wil de SGP op een hoop vegen. De kinderbijslag, kinderopvangtoeslag en het kindgebonden budget −samen goed voor een slordige 9 miljard euro per jaar− vervangt de partij in haar plan door een zogeheten kinderbijdrage.

Gezinnen krijgen voor ieder kind onder de 18 jaar een vast bedrag van 1200 euro per jaar. Daarbovenop kunnen ouders, als het aan de SGP ligt, rekenen op een extra bedrag. De hoogte daarvan hangt af van het huishoudinkomen en de leeftijd van de kinderen. Een vader en moeder die 25.000 euro of minder verdienen krijgen voor ieder kind tot en met 5 jaar een extra bedrag van 4800 euro. Voor ieder kind tussen de 6 en de 18 jaar ontvangen ze 1800 euro extra.

Naarmate een gezin meer inkomen heeft, neemt de hoogte van het extra bedrag af. Voor de jongste kinderen wordt het gekort met 6 procent van het huishoudinkomen boven de 25.000 euro; voor de oudste kinderen met 2,25 procent. In de grafiek bij dit artikel is dat voor enkele voorbeeldsituaties uitgerekend.

„Wij willen alle miljarden die al voor gezinnen in de begroting staan op een andere manier uitgeven”, legt SGP-Kamerlid Chris Stoffer uit. „Op het gezin gericht”, beklemtoont hij. „Waarom moet de overheid per se stimuleren dat kinderen naar de kinderopvang gaan? Het kan ook een goede keuze zijn om de kinderen binnen het eigen gezin groot te brengen. De eerste duizend dagen zijn voor een kind heel belangrijk om te hechten.”

Het mooie van het plan is, vindt Stoffer, dat ouders een eigen, vrije keuze kunnen maken. „De kinderbijdrage kan voor een alleenstaande moeder het inkomen zijn dat ze nodig heeft om rond te komen en thuis voor de kinderen te zorgen. Wie dat wil, kan het geld ook gebruiken om er de kinderopvang van te betalen.”

RMU-jurist Jan Schreuders is positief over het voorstel. „Het is geen geheim dat de verschillende kindertoeslagen wat ons betreft mogen worden vervangen door één kinderbijdrage. Dat pleidooi staat al zeker twintig jaar in onze Nota arbeidsvoorwaarden.”

Keuzevrijheid

Emeritus hoogleraar staats- en bestuursrecht Jos Teunissen noemt het SGP-plan een stap in de goede richting. Dat komt omdat het plan tegemoetkomt aan de keuzevrijheid van ouders. Het huidige belasting- en toeslagenstelsel wijst hij principieel af. „Het opvoeden van kinderen is de verantwoordelijkheid van de ouders. De staat moet afblijven van de kosten die ouders daarvoor moeten maken.”

Teunissen vindt dat ouders in vrijheid moeten kunnen kiezen hoe ze hun kinderen groot brengen. Dat vereist ook financiële vrijheid. „De primaire levensbehoeften van gezinsleden zouden niet belast moeten worden. De Duitse regering laat per kind 7000 euro van het inkomen onbelast. Dat zijn de berekende kosten voor de opvoeding van het kind, inclusief een structureel bedrag voor opvang van ongeveer 2000 euro. Hoe ouders dat besteden is aan henzelf.” In Nederland betalen ouders eerst belasting, die ze vervolgens via verschillende kindregelingen deels krijgen gecompenseerd. In de ogen van Teunissen is dat de omgekeerde wereld.

Ouders met een laag inkomen, uitkeringsgerechtigden, eenverdieners en alleenstaanden gaan er het meest op vooruit, berekende het Centraal Planbureau (CPB). Schreuders vindt het eenvoudigweg terecht dat eenverdienersgezinnen erop vooruitgaan als het SGP-plan erdoorheen komt. Hij ziet de kloof tussen één- en tweeverdieners elk jaar groter worden. „De fiscale positie van gezinnen met één kostwinner is in vergelijking met gezinnen waar beide ouders werken behoorlijk verslechtert”, weet hij. „Een eenverdiener met een salaris van 50.000 euro moet momenteel tot 4,5 keer zoveel belasting afdragen als een man en een vrouw die allebei 25.000 euro per jaar verdienen.”

Schreuders weet dat er behoorlijk wat gezinnen zijn die nauwelijks kunnen rondkomen als ‘slechts’ één van de twee ouders werkt. „We krijgen signalen dat zowel vader als moeder werkt, puur om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. In die zin hebben ouders geen keuze. Ik kan me voorstellen dat ook ouders buiten onze achterban tegen dit probleem aanlopen.”

De hoogste inkomensgroep gaat er op achteruit, laten de berekeningen van het CPB zien. Dat is een bewuste keuze, licht Stoffer toe. „Gezinsinkomens boven de 100.000 euro krijgen ongeveer wat nu de kinderbijslag is. De samenleving als geheel hoeft toch niet de kinderopvang voor de rijkeren te betalen? Dat mag best uit eigen zak komen.”

Neoliberaal

Het CPB berekende ook dat de arbeidsparticipatie van ouders zal afnemen als de kinderbijdrage niet meer gekoppeld is aan opvang. Het zou volgens de cijferaars gaan om zo’n 80.000 voltijdsbanen. Teunissen is er niet van onder de indruk. „Ik denk dat het meevalt. In Duitsland is de arbeidsparticipatie niet lager dan in Nederland. Het is een typisch neoliberale gedachte dat mensen alleen door geld worden gestuurd, dat ze altijd kiezen voor een optimaal inkomen en minimale belasting. Dat werkt zo niet. Voor mensen zijn ook andere dingen belangrijk. Dat je zelf zorgt voor je gehandicapte kind bijvoorbeeld, zelfs al is de consequentie dat je je algemene heffingskorting kwijtraakt.”

De coalitiepartijen kiezen in het eind vorig jaar gepresenteerde regeerakkoord een andere koers dan de SGP. Kinderopvang wordt zo goed als gratis, kondigden VVD, D66, CDA en CU aan. Om het toeslagenstelsel te versimpelen zijn de vier partijen van plan de overheidsbijdrage rechtstreeks aan kinderopvanginstellingen uit te keren en niet langer aan ouders zelf.

Stoffer is hoopvol over de kansen van het SGP-plan. „CDA en CU delen met ons het warme gevoel voor gezinnen. Ik kan me niet voorstellen dat als je in het hart kijkt van een CDA’er of CU’er dat ze de richting van ons plan niet heel erg mooi vinden”, aldus Stoffer. „In bepaald opzicht is het best een liberaal plan”, vervolgt de SGP’er. „Dit plan laat het aan ouders om te kiezen tussen werk en zorg voor de kinderen. Dat zou ook VVD en D66 moeten aanspreken.”

De samenleving zou door het SGP-plan een stuk warmer kunnen worden, denkt Stoffer. „Veel mensen geven aan dat werk en moeder zijn of werk en mantelzorg moeilijk valt te combineren. Terwijl mantelzorg, vrijwilligerswerk en zorg voor de kinderen juist het cement is voor de samenleving. Het warme perspectief dat ons plan biedt, zou ook andere partijen in de Kamer moeten overtuigen.”