Militair-historicus dr. Christ Klep probeert de Russische bedoelingen in te schatten. „West-Europeanen denken heel anders dan Russen als het gaat om politieke en militaire signalen. Binnen de Europese Unie proberen wij elkaars signalen te lezen op basis van een zekere voorspelbaarheid. Dat kennen de Russen helemaal niet.”

Klep stelt „Poetin voor zich, die als hij ’s ochtends opstaat aan de Rubiks kubus gaat draaien. Nu heeft zo’n kubus drie assen. Poetin kan voor de geografische kiezen, voor de tijd en voor het escalatieniveau. De troepenaftocht zou een draai aan de kubus kunnen zijn, maar het zegt nog niets over de kubus. Dat is een beetje het probleem. Pas als je de hele kubus kunt overzien, weet je wat er aan de hand is. Op dit moment is mijn inschatting: Zolang we niet met elkaar aan tafel zitten, heeft dit geen enkele betekenis.”

Dus de militaire optie, zeg maar een Russische inval in Oekraïne ligt nog op tafel?

„Voor de Russen altijd. Wij in het Westen hebben het idee dat het militaire het verlengstuk is van de politiek. Als we soldaten op een missie sturen of als we gaan oorlog voeren, dan moet eerst de politiek haar goedkeuring geven. Dan pas wordt het leger ingezet. Bij de Russen is dat één geheel: politiek is militair en militair is politiek.

We zeggen altijd: Dat is een groot continuüm. Of het nu economisch, politiek of militair is, dat maakt voor de Russen niet zo heel veel uit. Voor hen is dat één grote vergaarbak waar ze uit kunnen pakken. Dat wordt de Gerasimov-doctrine genoemd, naar de huidige bevelhebber van de Russische strijdkrachten.”

„Omdat het één groot geheel is, kan Poetin veel sneller opereren en met meer samenhang”, voegt Klep eraan toe. „Poetin is niet alleen de opperbevelhebber van het Russische leger. Hij is eigenlijk de baas van één groot militair, politiek, diplomatiek, industrieel apparaat. Dat is één groot geheel. Diplomaten werken voor de militairen, militairen werken voor de economie, enzovoort. Dat loopt allemaal in elkaar over.”

En hij wordt niet weggestemd.

„Russen hebben het voordeel dat ze niet in termen van afgebakende tijd hoeven te denken. In Duitsland is bondskanselier Angela Merkel net vervangen door Olaf Scholz. Emmanuel Macron moet nog zien dat hij dit jaar wordt herkozen.

Daar heeft Poetin geen last van. Dat vergroot de continuïteit van zijn beleid en geeft hem meer opties om precies datgene te doen waar hij goed in is, namelijk het verdelen van de tegenstanders.

De crux van het verhaal is eigenlijk: ook al is Rusland niet het machtigste land ter wereld, het is heel goed in staat om een aantal zaken effectief te combineren. Dus als het land energiepolitiek voert, ligt daar bovenop een hele laag, lagen zou je ook kunnen zeggen, van diplomatie, militair. Wij in het Westen zeggen dat die gescheiden horen te zijn. Voordat wij in het Westen sancties instellen, moet dat eerst uitgebreid politiek worden bediscussieerd. En zelfs dan vinden we dat ethisch lastig. Voor Rusland is dat geen enkel probleem.”

Welke mogelijkheden heeft het Russische leger?

„Talloze, van het versterken van het Donbas-gebied met de opstandige twee republieken tot het veroveren van een corridor tussen de Krim en de Russische grens. Zelfs over het volledig innemen van Oekraïne wordt gesproken. Nog een andere optie is een buffer creëren rond het Donbas-gebied. Een grootschalige aanval om heel Oekraïne te veroveren, zie ik niet gebeuren, want dat zou voor het Russische leger op de lange termijn funest zijn. Een aanval waarbij een gebied ter grootte van de Krim wordt veroverd, kan het Russische leger zeker uitvoeren.”

Bijvoorbeeld een buffer langs de Donbas met opstandige republieken?

„Dan heeft Rusland iets om uit te ruilen. Bij de Minsk-akkoorden is het uitgangspunt voor de westerse diplomatie dat die republieken een zekere autonomie krijgen. Dan zou Oekraïne een soort federatie worden.

Poetin zou dan een concessie moeten doen. Maar stel je voor dat hij iets meer dan die twee gebieden verovert en ze zelfs een beetje uitbreidt. Dan kan hij voorstellen dat de twee gebieden volledig autonoom worden in ruil voor de buffer. Die geeft hij dan terug. Zo creëert Poetin een nieuwe uitruilsituatie, waarbij hij de overwinnaar is. Ik zie dat als het draaien aan die kubus: hij geeft twee draaien aan de kubus. Met de eerste territoriale draai creëert hij een buffer, met de tweede tijd. Als hij de buffer eenmaal bezit, staat hij sterk. Niemand haalt hem uit die buffer. Zo blijkt dat Poetin een bijna eindeloos aantal opties heeft.”

Hoe ziet u de oproep van de Doema aan Poetin om de onafhankelijkheid van de opstandige republieken te erkennen?

„Dat is een zet die past in het beeld dat ik schetste. Poetin kan zeggen dat de mensen in die gebieden altijd al bij Rusland hebben willen horen. De Doema bevestigt dat alleen maar.”