„Ik zal je dit vertellen: Rusland zal zeker niet als eerste aanvallen. Wij hebben zulke conflicten niet nodig.” Aleksandr Bezborodov uit Lipetsk, een stad op zo’n 400 kilometer ten zuiden van Moskou, is stellig. Als er al oorlog komt, dan zal dat komen door een aanval onder valse voorwendselen, denkt Bezborodov. „De Amerikanen zullen dan de Oekraïners vertellen dat de Russen als eerste gingen schieten of zoiets. Maar Rusland zelf zal niet beginnen.”

Volgens Bezborodov, eind twintig, heeft vooral Amerika een oorlog nodig, vanwege „de grote problemen” daar. „De Amerikanen zullen Oekraïners als kanonnenvoer voor hun karretje spannen. En dan kunnen ze ons de schuld geven in de media en sancties invoeren. Alsof wij de agressors zijn.”

Toch hoeven Russen niet bang te zijn, zegt Bezborodov. „Rusland heeft Napoleon naar huis gebracht en ook Hitler brachten we terug naar Berlijn”, zo verwijst hij naar twee oorlogen die Rusland in de afgelopen eeuwen uitvocht én won.

Broedervolken

Wat hem in het conflict met Oekraïne wel zorgen baart, is dat twee broedervolken tegenover elkaar kunnen komen te staan. „Ja, er zitten natuurlijk clowns, doerakken en banderieten (Oekraïense fascisten, WI) aan het roer in Kiev”, zegt hij. Maar het is volgens hem zaak om te strijden tegen het land dat hen tegen Rusland opzet: Amerika.

In veel Russische media wordt het regime in Kiev weggezet als fascistisch. Daarbij komt al snel de collaboratie van Oekraïners met de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog ter sprake. „Zij vermoordden onze soldaten”, zegt Bezborodov.

Ook worden foto’s getoond van het Oekraïense bataljon Azov, dat in 2014 werd gevormd en zijn thuisbasis heeft in de stad Marioepol. De leden ervan uiten zich openlijk als neonazi’s en brengen de Hitlergroet. De vlag van het bataljon lijkt bovendien verdacht veel op die van de Duitse SS ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Voor Russen werkt dat als een rode lap op een wilde stier.

Bezborodov is in Rusland zeker niet de enige die Amerika als het grote kwaad bestempeld. Het onafhankelijke centrum voor statistiek Levada peilde hoe de Russen kijken naar het conflict in de Oekraïense regio Donbass, waar pro-Russische separatisten ten strijde trekken tegen het Oekraïense leger. Daaruit blijkt dat de helft van de Russen de VS en de NAVO als aanstichters van het conflict in oost-Oekraïne bestempelt. Nog eens 20 procent ziet Kiev als de agressor, terwijl slechts 4 procent met de beschuldigende vinger naar Moskou wijst.

Een ruime meerderheid (65 procent) van de Russen vindt dat de regio’s Donetsk en Loegansk zich bij Rusland moeten kunnen aansluiten, ook wanneer daarmee een oorlog ontketend zou worden. Maar of het ooit zover komt? De peiling van Levada wees uit dat niet meer dan één op de drie Russen rekening houdt met een mogelijke oorlog met Oekraïne.

Toneelspel

„Politiek is een smerige vrouw”, zegt Timoer, een jonge Moskoviet van een jaar of dertig. Hij wil niet met zijn achternaam in de krant en wil ook niet veel kwijt over het conflict met Oekraïne. Voorzichtigheid –soms zelfs angst– zit er bij veel Russen ingebakken. Te veel Russen is vrije meningsuiting al duur komen te staan.

Bovendien is er geen beginnen aan om aan te wijzen wie gelijk heeft en wie de schuldige is, zegt Timoer. „Een invasie van de kant van Rusland lijkt me ondenkbaar. Alles wat Moskou wil, heeft het inmiddels wel ingenomen.” Alleen als de NAVO Oekraïne ertoe aanzet om met geweld de gebieden die Rusland innam terug te krijgen, zal het volgens hem tot aanvaringen kunnen komen.

„De NAVO probeert het aantal bondgenoten uit te breiden en Rusland wil de gebieden die het verloor met het einde van de Sovjet-Unie terug”, is de simpele conclusie van Timoer. „En misschien is het gewoon een groot toneelspel en is alles al gewoon uitgesproken.”

Zijn gedachte is dat de crisis de Amerikaanse president Joe Biden kan helpen om de gedachten af te leiden van zaken als de migratiecrisis, de inflatie en zijn historisch lage populariteitscijfers. En de Britse premier Boris Johnson zou de Oekraïnecrisis goed uitkomen om de aandacht van partygate af te leiden. „Maar het is moeilijk om daar iets over te zeggen”, aldus Timoer.

Massahysterie

Rusland wil helemaal geen oorlog, zegt ook Irina Tolmatsjova. „Dat plannen ze ook helemaal niet. Alle voorgaande oorlogen met Rusland begonnen met provocaties uit andere landen. Als dat dit keer weer zo is, zal Rusland zich gedwongen voelen te antwoorden.” Tot een grootschalige oorlog met Oekraïne komt het echter ook volgens Tolmatsjova niet. „Als Rusland de twee afgescheiden republieken in Oekraïne erkent (Donbass en Loegansk) zou dat wel tot een einde van het bestand kunnen leiden”, erkent ze.

„Maar Rusland en de NAVO hebben allebei kernwapens, dus Rusland zal niet uit zijn op oorlog”, denkt Tolmatsjova. Ze is van mening dat het Westen, onder leiding van de VS, uit is op herverdeling van de grondstoffen, territorium en macht. „Daar gaat het allemaal om.”

De 45-jarige Tolmatsjova, die werkt bij een groot westers bedrijf in Moskou, noemt de „massahysterie” over Rusland het gevolg van een eenzijdige berichtgeving over het land. „Het zou mooi zijn als er journalisten zouden zijn die ook andere meningen doorgeven.” Ze denkt dat het Westen Rusland niet voor niets „steevast” wegzet als „het universele kwaad.” „Dat komt ze natuurlijk goed uit.”