Aanleiding vormde het feit dat tachtig jaar geleden, op 20 januari 1942, de Wannseeconferentie plaatshad. Tijdens deze bijeenkomst in de aan de Wannsee, een groot meer bij Berlijn, gelegen Villa Marlier kwamen vijftien nazikopstukken op uitnodiging van nazileider Reinhard Heydrich bijeen om te spreken over een „definitieve oplossing” voor het „Jodenvraagstuk.” De Wannseekonferenz bleek een opmaat voor de systematische uitroeiing van zes miljoen Joden in Europa. Sinds 1992 is in de idyllisch gelegen villa het ”Haus der Wannsee-Konferenz” gevestigd, een herinnerings- en studiecentrum.

Tijdens een symposium georganiseerd door de Evangelische Academie en de Europese Coalitie voor Israël in Berlijn dachten vertegenwoordigers van protestantse kerken en Joodse organisaties woensdag na over de vraag welke theologische en politieke lessen de kerken dienen te trekken uit het gegeven dat zij zich ten tijde van Hitler niet of nauwelijks hebben uitgesproken tegen de Jodenvervolging. „Wat moeten we doen?”

Het leidde tot een verklaring waarin de symposiumdeelnemers hun voornemen onderstrepen om „antisemitisme te bestrijden en het Joodse leven in Europa, in Israël en in elk land op de wereld te beschermen. Momenteel beleven we een toename van het antisemitisme in de vorm van delegitimeringspogingen van de Joodse religie en van de staat Israël.”

De Holocaust begon, aldus de verklaring, „niet met de Wannseeconferentie, maar met een lange rij wetten en maatregelen die ertoe dienden de Joodse cultuur en religie uit te sluiten, te discrimineren en te delegitimeren. Uiteindelijk leidden deze tot de massamoord van de zogenoemde ”Endlösung”. In het licht van deze gruweldaden roepen wij christinnen, christenen en de christelijke kerken op „hun broeders hoeder” te zijn, zich solidair met hun Joodse burinnen en buren te tonen en voorwaarden te scheppen waaronder het Joodse leven gedijen kan.”

Concreet betekent dit volgens de ondertekenaars onder andere dat zij zich uitspreken tegen de „criminalisering van de besnijdenis en de koshere slacht onder de dekmantel van kinderrechten en dierenbescherming. Deze praktijken behoren tot de centrale rituelen van de Joodse religiebeoefening en worden door de godsdienst- en geloofsvrijheid beschermd, zoals artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens zegt.”

De Berlijnse verklaring is door zestien personen ondertekend, onder wie Tomas Sandell, directeur van de Europese Coalitie voor Israël ; dr. Thomas Schirrmacher, secretaris-generaal van de Wereldwijde Evangelische Alliantie en Shorena Mikava, juridisch adviseur van de Conferentie van Europese Rabbijnen.

Komende week, donderdag 27 januari, is het International Holocaust Remembrance Day, de internationale herdenkingsdag van de Holocaust. Het is die dag 77 jaar geleden dat concentratiekamp Auschwitz-Birkenau werd bevrijd.