Terugkijken: Kamer debatteert over regeringsverklaring Rutte IV
Dinsdag en woensdag wordt in de Tweede Kamer gedebatteerd over de regeringsverklaring van het kabinet-Rutte IV. Volg het debat via dit liveblog.
Advertentie
Kijk live mee:
Joost Eerdmans heeft het kabinet vijf adviezen meegegeven voor de komende regeerperiode. „Tips en tops”, noemde de leider van JA21 dat tijdens het debat over de regeringsverklaring. Hij gaf raad over de manier waarop het kabinet zijn werk moet doen, maar stak de bewindslieden ook een hart onder de riem voor „de smurrie, de ellende, de beledigingen, de idioten op het internet”. Eerdmans sprak de hoop uit dat er met dit kabinet samen te werken is.
Het eerste advies van Eerdmans ging over de „verspilling” van miljarden euro’s die volgens hem dreigt. „Geef bij elke euro die u uitgeeft aan wat u daarvoor concreet terug wilt zien.” Minister van Financiën Sigrid Kaag „heeft in haar leven heel veel uitgegeven” in haar werk bij onder meer de Verenigde Naties, voegde hij daaraan toe. „Nu moet zij de schatkist bewaren. Dat is voorwaar een behoorlijke opdracht.”
Eerdmans vroeg het kabinet open te staan voor „goede voorstellen” uit de oppositie, ook om de Tweede Kamer de sterkere rol te geven die Rutte naar eigen zeggen voorstaat. Verder moet het kabinet volgens hem niet doormodderen „met zaken die gedoemd zijn” maar „de maatschappelijke en politieke realiteit” aanvaarden. Concrete voorbeelden hiervan noemde hij niet.
Bij zijn advies om grievende kritieken van het internet zoveel mogelijk te negeren, citeerde de JA21-leider vrij Michelle Obama: „When they go low, you go high.” Hij verwees ook naar een Friese uitdrukking: „Doch dyn plicht en lit de lju mar rabje”, ofwel: „doe je plicht en laat de mensen maar kletsen”. Het laatste advies ging over het coronabeleid van het kabinet. „Wat er in de toekomst ook gebeurt”, zo zei Eerdmans, „houd de scholen alstublieft open”.
Forum voor Democratie komt tijdens het debat over de regeringsverklaring niet meer aan het woord. Dinsdagmiddag zei FVD-leider Thierry Baudet de Tweede Kamer te hebben verlaten omdat hij ziek was geworden. ’s Avonds zei Kamervoorzitter Vera Bergkamp dat de fractie niet meer aan het woord zal komen in de eerste termijn van de Kamer.
Baudet meldde zich aan het begin van de middag af voor het debat. Urenlang werd de mogelijkheid open gehouden dat een ander lid van de vijfkoppige fractie namens FVD zou spreken, maar even na 21.00 uur bleek de partij de zeventien minuten die waren ingetekend voor haar inbreng niet zal benutten.
Baudet ging naar huis „na diverse hoestbuien en andere griepklachten die vanochtend plotseling opkwamen”, twitterde hij zelf. Het is onduidelijk of hij corona heeft. „Mijn visie op de kabinetsplannen volgt spoedig”, liet de FVD-leider weten.
Het CDA hoopt dat premier Mark Rutte in gesprek gaat met de Duitse regering om te kijken of er nog iets gedaan kan worden aan de afspraken over gaslevering aan het land. Mede door die afspraken moet de gaskraan in Groningen verder open dan voorzien. Dat „knakt het herstel van het vertrouwen, dat al broos was”, zo zei CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma. De Groningers gingen er namelijk van uit „dat de beweging richting nul ingezet was”.
Volgens Heerma heeft het kabinet een „valse start” beleefd in Groningen en kwam dat „door een brief die door de vorige minister werd verstuurd”. Hij doelt daarmee op de mededeling van de vorige minister van Economische Zaken Stef Blok dat er meer gas gewonnen moet worden vanwege contractuele verplichtingen met Duitsland. De net aangetreden staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) zei te hopen daarover nog deze week met Duitsland in gesprek te kunnen. Heerma zou liever zien dat Mark Rutte zich daarbij aansluit. „Want we hebben het hier niet over een verre vriend, maar over een goede buur.”
De coalitie heeft volgens Heerma „de plicht om alles op alles te zetten” om iets te doen aan de situatie in Groningen. Overigens gaat de gaskraan in de provincie niet alleen verder open vanwege verplichtingen in Duitsland, maar vooral omdat een stikstoffabriek om gas uit Rusland te bewerken vertraging heeft opgelopen. Tussen oktober 2021 en oktober 2022 wordt naar verwachting maximaal 7,6 miljard kuub gas gewonnen in plaats van de 3,9 miljard die was verwacht. 1,1 miljard kuub daarvan is extra nodig om aan de verplichtingen in Duitsland te voldoen.
Het nieuwe kabinet heeft ook de Nederlanders nodig die gefrustreerd zijn over de politiek en zich zorgen maken over de toekomst, zei CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma dinsdag in het debat over de regeringsverklaring. Het „kan niet en mag natuurlijk niet” dat „het tevreden deel van Nederland regeert”, aldus de christendemocraat naar aanleiding van nieuwe publicaties over ‘Afgehaakt Nederland’.
Onderzoekers René Cuperus en Josse de Voogd brachten deze groeiende groep boze en gefrustreerde mensen in beeld in de Atlas van Afgehaakt Nederland. „Ze hebben het gevoel er niet bij te horen en maken zich zorgen om de toekomst en de toekomst van hun kinderen”, zegt Heerma hierover. Dit zijn volgens hem de ‘onmisbaren’ waarover oud-SP-voorzitter Ron Meyer schrijft in zijn ode aan de arbeidersklasse. „Onmisbaar, maar vaak ook onzichtbaar”, zegt Heerma.
„‘Wie zijn die mensen?’ vroeg minister Kaag zich af”, refereerde Heerma aan de opmerkingen van de D66-leider over Forum voor Democratie-stemmers. „Zij zijn Nederlanders voor wie Nederland niet een ‘onwijs gaaf land’ is”, antwoordde de christendemocraat.
Hij wil dan ook dat het kabinet deze mensen erbij blijft betrekken. „In onze samenleving, met grote uitdagingen voor de boeg, hebben we iedereen nodig.” Het hoofdcriterium waarop de CDA-fractie Rutte IV zal beoordelen is: „Minder ik, meer wij.”
Het nieuwe kabinet smijt met miljarden en schuift de rekening door naar toekomstige generaties, omdat de deelnemende partijen geen „fundamentele keuzes” durven te maken. Dat zegt PvdA-leider Lilianne Ploumen. Zij vindt dat Rutte IV „start met een onvoldoende”.
Ploumen haalt onder meer flink uit naar D66-minister Sigrid Kaag (Financiën) „Onder het nieuwe leiderschap op Financiën loopt de staatsschuld op tot mythische proporties omdat het kabinet het nalaat om scheefgegroeide vermogens, multinationals en superrijken extra te belasten”, aldus de sociaaldemocrate.
De coalitiepartijen hebben volgens Ploumen hun onderlinge verschillen niet kunnen overbruggen. In plaats daarvan hebben ze „elkaar miljarden toegestoken” om er maar samen uit te komen. „Het is een vorm van politiek die geen fundamentele keuzes durft te maken.”
Met name op het gebied van kansengelijkheid is volgens Ploumen veel meer nodig. Het probleem is „echt veel te lang genegeerd”, vindt zij. De PvdA is dan ook blij dat ministers voor Volkshuisvesting en Armoedebestrijding deel uitmaken van het het nieuwe kabinet.
Maar op grond van de gepresenteerde plannen gelooft Ploumen nog niet dat het de partijen echt menens is. Zij wijst op de „veel te bescheiden” verhoging van het minimumloon, waar ouderen met AOW ook nog eens niet van meeprofiteren. Die voorgenomen ontkoppeling is „voor de PvdA niet onderhandelbaar”, waarschuwt zij alvast.
Om ongelijkheid echt aan te pakken is volgens Ploumen een eerlijker belastingstelsel nodig waarin arbeid minder wordt belast en vermogen meer. Ook moet er veel meer worden gedaan aan de koopkracht. Verder wil de PvdA dat bezuinigingen op de jeugd- en ouderenzorg van tafel gaan.
De nieuwe coalitie zal zaken moeten doen met andere partijen voor een meerderheid in de Eerste Kamer. Ploumen waarschuwt dat steun niet vanzelfsprekend is. Zij wijst ook op de weigering van VVD en CDA om de PvdA en GroenLinks bij de formatie te betrekken. Die voorgeschiedenis „legt een hypotheek” op eventuele samenwerking.
D66 is door het onderzoek in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, waaruit blijkt dat 2G door de omikronvariant nauwelijks helpt, nog niet op andere gedachten gebracht over de coronapas. Dat zegt de nieuwe fractievoorzitter Jan Paternotte. D66 is een van de meest uitgesproken voorstanders van 2G-beleid, waarbij alleen mensen toegang krijgen die recent zijn geprikt tegen of genezen van het coronavirus.
Dat beleid heeft op dit moment geen zin, concluderen onderzoekers die op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid verschillende scenario’s bestudeerden. Het controleren van bewijzen op basis van vaccinatie, genezing of een test werkt wel, maar het uitsluiten van mensen die niet gevaccineerd of aantoonbaar hersteld zijn voegt nu weinig toe.
Toen de deltavariant van het virus dominant was, had 2G-beleid nog beter gewerkt dan het huidige 3G-beleid, schrijven de onderzoekers. Nu de omikronvariant het meest voorkomt niet meer. Coronatoegangsbewijzen alleen zijn momenteel sowieso niet genoeg om een oplopend aantal besmettingen te voorkomen, hebben de onderzoekers becijferd. Iedereen testen, ook wel 1G genoemd, werkt beter. Maar daar kleven allerlei praktische bezwaren aan.
„Ik denk dat een nieuwe virusvariant absoluut het speelveld kan veranderen”, geeft Paternotte toe op vragen van SGP-voorman Kees van der Staaij. „Tegelijkertijd denk ik: laten we het alsjeblieft niet beperken tot onderzoek dat hier in Nederland is gedaan, maar ook kijken wat er in de rest van Europa is gebeurd.” Hij wijst ook naar Venlo, waar de burgemeester pleit voor 2G om een grote toeloop van ongevaccineerden uit Duitsland te voorkomen.
In Duitsland wordt zelfs met 2G+ gewerkt. Mensen moeten niet alleen recent gevaccineerd tegen of genezen zijn van corona, maar ook nog een recente negatieve test tonen. Ook dat vindt Paternotte een interessante ontwikkeling.
Van der Staaij vroeg Paternotte ook naar de tegenstellingen in de samenleving en de verharding van het maatschappelijke debat, vooral over coronagerelateerde onderwerpen zoals 2G. Maar volgens de D66’er zijn die spanningen deels juist het gevolg van beperkende maatregelen. „Een lockdown heeft zoveel nadelen dat wij liever alternatieven overwegen”, zegt hij over de coronapas.
De SP hoopt dat er de komende tijd veel vaker een „politieke strijd over politieke ideeën” gevoerd zal worden. Volgens partijleider Lilian Marijnissen gaat het te vaak over de uitvoering van beleid waar het politieke midden het wel over eens is, maar wordt niet ter discussie gesteld of de ideeën zelf de bron zijn van maatschappelijke problemen.
Marijnissen begon haar inbreng tijdens het debat over de regeringsverklaring met een verwijzing naar de protesten in Groningen, afgelopen weekend. Ze sprak haar begrip uit voor mensen die geen vertrouwen hebben dat het nieuwe kabinet de problemen door de aardgaswinning zal oplossen. „Je ziet dat de scheuren in huizen daar ook scheuren worden in het vertrouwen van de overheid”, aldus de SP-leider. „Niet alleen in Groningen hebben mensen geen vertrouwen in Rutte IV. Eigenlijk hebben maar heel weinig mensen vertrouwen in Rutte IV, je ziet het zelfs onder de eigen achterbannen.”
Marijnissen uitte haar zorgen over allerlei problemen die het nieuwe kabinet moet gaan oplossen. Ze sprak onder meer over sociale ongelijkheid, bezuinigingen op de zorg en het woningtekort. De SP vindt dat grote bedrijven op die dossiers te veel invloed hebben, maar in de discussie over een oplossing buiten schot blijven. „We moeten het hebben over waar het fundamenteel misgaat”, aldus Marijnissen. Bijvoorbeeld als het gaat om de kinderopvangtoeslag. „Er zit fundamenteel iets fout als we hier in Nederland geen groot debat hebben over waarom werkende mensen überhaupt toeslagen nodig hebben om rond te komen.”
De socialiste heeft ook haar „bedenkingen” over het voornemen van het kabinet om miljarden in een klimaatfonds te stoppen. Ze vreest dat het geld alleen maar bij de vervuilende bedrijven terechtkomt, omdat Rutte IV de grote uitstoters wil helpen met de energietransitie. De SP denkt dat „individualistisch klimaatbeleid” niet goed werkt, en ziet vooral een manier om grote bedrijven te spekken.
Lilian Marijnissen (SP) is na Wilders en Hermans de derde spreker vanuit de Kamer. Na haar zijn er nog zestien sprekers.
De sprekersvolgorde wordt bepaald op basis van de fractiegrootte, én op basis van het verschil tussen coalitie- en oppositiepartijen.
Coalitie- en oppositiepartijen spreken om en om, te beginnen bij de grootste oppositiepartij. De coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie leveren dus respectievelijk de tweede, de vierde, de zesde en de achtste spreker.
Sprekerslijst by RD on Scribd
Advertentie
VVD-fractievoorzitter memoreert dat in het afgelopen jaar veel debatten “over onszelf” gingen. “Over gedoe hier in Den Haag. Met stevige verwijten over en weer. Intenties die in twijfel werden getrokken.”
“Laten we ons voornemen om die periode achter ons te laten”, zo bepleit ze. “Dat we met het aantreden van het nieuwe kabinet een nieuwe politieke periode ingaan. Waarbij we als partij A iets zegt, als partij B niet meteen tegen zijn. Dat we samenwerken om Nederland mooier te maken.” Hermans wil dat er harde debatten worden gevoerd over de inhoud, in plaats van op de persoon. “Laten we daarin openstaan voor anderen, in plaats van vastzitten in on eigen gelijk. Laten we beginnen luisteren, in plaats van met de handen op de oren onze eigen standpunten voor te lezen. En laten we uitgaan van de goede intenties van de andere, in plaats van te vertrekken vanuit wantrouwen.”
Volgens de VVD’er is dit “precies de sfeer” waarin VVD, D66, CDA en ChristenUnie de achterliggende tijd hebben onderhandeld.
“Meedoen moet je intrinsiek willen, omdat je wil dat dingen beter gaan, omdat je gelooft dat het kan, en omdat je respect hebt voor hoe we dat in Nederland democratisch geregeld hebben.” Volgens Hermans wil het merendeel van de Kamer dit. De politica merkt op dat dit niet door iedereen in wordt gedeeld. “Ja, de rechtstaat biedt ons veel vrijheid, maar niet om die vrijheid te gebruiken om de rechtsstaat op te heffen. Die vrijheden zijn niet bedoeld voor intimidatie, verdachtmakingen, of het ondermijnen van onze rechtsstaat. En het afleggen van de eed of gelofte gaat ook hierover. Het schept een verantwoordelijkheid”, aldus de VVD’er. “Neem die”, zo roept ze op.
Constructieve partijen zijn voor de coalitie onmisbaar, in elk geval om wetsvoorstellen ook door de Eerste Kamer te loodsen. In de Senaat hebben de vier partijen immers geen meerderheid.
“Een sterke en dienstbare overheid met een menselijk gezicht is keihard nodig”, aldus VVD’er Hermans. Ze verwacht van het kabinet dat zij in gesprek gaat met “professionals in de uitvoering en de mensen in het land. Dat ze gaan kijken, horen en zien hoe het daar gaat en hoe het werkt.” De opgedane kennis moet worden gebruikt om het beleid en voorstellen beter te maken.
Hermans wil dat premier Rutte op pad gaat met vakministers. Biijvoorbeeld samen met minister Dilan Yesilgoz (VVD) van Justitie en Veiigheid op bezoek bij de politie en met minister voor Armoedebestrijding, Participatie en Pensioenen Carola Schouten (ChristenUnie) in gesprek met wajongers (jongeren met een beperking),
“Houd de ambitie hoog, maar wees eerlijk en realistisch over wat er kan, wat er niet kan en hoe lang iets gaat duren. En als er onderweg een tegenvaller is, zeg het tijdig en zeg het duidelijk”, geeft Hermans het kabinet mee.
De VVD-fractievoorzitter wil dat er de komende drie weken van iedere bewindspersoon een planning naar de Kamer komt.
Nu eerst even naar Groningen, vindt kersvers D66-fractievoorzitter Jan Paternotte. Wat zijn fractie betreft blijft iedere kuub gas onder de grond, als dat ook maar enigszins kan. Hij vraagt VVD-fractievoorzitter Hermans of de VVD dit uitgangspunt deelt.
Dat is zeker het geval, knikt Hermans instemmend. „We moeten doen wat we kunnen doen.” Tegelijkertijd vindt ze dat de overheid voorzichtig moet zijn met wat er wordt beloofd. Ze geeft aan verrast te zijn dat contractuele verplichtingen aan Duitsland de aanleiding zijn om de gaskraan in Groningen verder open te draaien dan eerder gecommuniceerd.
Hermans roept het kabinet op om duidelijk en reëel te zijn. Als er iets is dat voor tegenslag kan zorgen in de toekomst, hoort haar partij dat liever op tijd.
BIJ1-partijleider Silvana Simons vraagt aandacht voor de positie van mensen met een beperking. Ze doelt daarmee met name op de groep die een Wajong-uitkering ontvangt. Volgens Simons gaat deze groep er financieel op achteruit de komende jaren. „Hoe moeten deze mensen de titel van het regeerakkoord interpreteren?”, vraagt Simons zich af.
Het regeerakkoord heeft als kop: ”Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst”.
VVD’er Sophie Hermans herkent de zorg van Simons. De VVD-fractievoorzitter geeft aan dat het klopt dat de coalitiepartijen hebben besloten tot een korting op de Wajong-uitkering. Toch zouden ook mensen met een beperking er de komende jaren op vooruit moeten gaan, zegt Hermans, omdat het minimumloon gaat stijgen.
Dat is niet voldoende, denkt Simons. „De papieren werkelijkheid is lang niet altijd hetzelfde als de beleefde werkelijkheid.”
„U plundert de graanschuur van Jozef.” Met deze uitspraak legt nota bene DENK-fractievoorzitter Farid Azarkan VVD’er Hermans het vuur aan de schenen. Hij verwijst naar de les die hij heeft geleerd van oud-CU-Kamerlid Eppo Bruins. De voormalig financieel woordvoerder van de ChristenUnie illustreerde het thema financiële degelijkheid met enige regelmaat aan de hand van de Bijbelse geschiedenis over onderkoning Jozef. Azarkan: „Ik vond het een mooi verhaal.”
Volgens VVD-fractievoorzitter Hermans is het „ontegenzeggelijk waar dat dit kabinet veel geld uitgeeft.” Maar Nederland staat ook voor grote opgaven, reageert Hermans, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat en stikstof. „Daar moeten we mee aan de slag.”
Hermans benadrukt dat politici de verantwoordelijkheid hebben om problemen op te lossen. Als investeren onderdeel is van de oplossing, is de VVD daartoe bereid, geeft ze aan. „Ik neem die verantwoordelijkheid.”
Volgens Hermans blijft financiële degelijkheid ook in de aankomende kabinetsperiode een belangrijk punt. Het Centraal Planbureau berekende vorige week dat de staatsschuld in 2060 kan oplopen tot wel 92 procent van de omvang van de economie. Dat schuldniveau zal de VVD volgens Hermans „nooit accepteren.” In haar reactie op DENK-Kamerlid Azarkan benadrukt de VVD’er dat coalitiepartijen en planbureau verschillend denken over de vraag of bijvoorbeeld klimaatuitgaven eenmalig zijn of, zoals het planbureau zegt, tot in het oneindige doorlopen.
Ploumen vraagt Hermans: „Gepensioneerden hebben vijftig jaar lang onmisbaar werk gedaan, voor ons allemaal. Vermogenden daarentegen komen met de schrik vrij. Bent u bereid om vermogenden en vervuilers bij te laten dragen aan een hogere welvaart voor ons allemaal? Dat is een politieke keuze.”
De VVD-fractievoorzitter benadrukt dat er een evenwichtig deel gevraagd wordt van grote bedrijven. Na enig aandringen noemt ze opties om ouderen tegemoet te komen die de coalitiepartijen overwegen, zoals het verder verhogen van de ouderenkorting. Hermans benadrukt dat het nog niet vastligt. „Ik wil me nog nergens op vastpinnen.”
Onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt vraagt VVD-fractievoorzitter Hermans een aantal keer welke wijzigingen de VVD graag zou zien in het coalitieakkoord. De oud-CDA’er doet een aantal suggesties: Geen rekeningrijden? Meer nadruk op financiële degelijkheid? De AOW en het minimumloon wél evenredig laten stijgen?
Hermans laat zich niet uit de tent lokken. Ze staat vierkant achter het coalitieakkoord, maar gaat niet in op de vraag welke concrete veranderingen haar partij na afloop van de onderhandelingen nog zou wensen.
Omtzigt reageert teleurgesteld en vindt de reactie van de VVD’er niet bij de veelgenoemde nieuwe bestuurscultuur passen: „Als u dat niet wil zeggen krijgen we hier nooit een open debatcultuur.”
VVD’er Hermans vraagt het kabinet om de koopkracht van met name ouderen te verbeteren. Tijdens de presentatie van het regeerakkoord half december zou iedereen er in koopkracht op vooruitgaan. Maar door de hoge inflatie gaan ouderen er juist op achteruit, zo blijkt uit de nieuwste berekeningen van het CPB en het Nibud. Volgens Hermans is dat niet in lijn met de afspraken uit het regeerakkoord: “Een evenwichtig en positief koopkrachtbeeld voor iedereen is het uitgangspunt.”
PVV-leider Geert Wilders is hard in aanvaring gekomen met meerdere partijen over onder meer VVD-adviseur Soumaya Sahla. Zij werd in 2005 gearresteerd voor betrokkenheid bij de terroristische Hofstadgroep en later veroordeeld tot drie jaar celstraf. Inmiddels zet zij zich in om radicalisering tegen te gaan.
Er ontstaat een verhitte discussie over wat Wilders te berde brengt over islamitische Kamerleden en een islamitische adviseur van de VVD, alsook over rol van de pers in Nederland. Klaver (GL) wil dat de Kamervoorzitter ingrijpt en dit soort opmerkingen níét beschouwt als onderdeel van het debat. “Ik móét zulke uitspraken tegenspreken”, zegt Klaver, “maar ik wil hier niet één van mijn acht toegestane interrupties aan besteden.” Klaver maakt daarom diverse malen een zogeheten persoonlijk feit. Ook andere Kamerleden kiezen deze route, om op deze wijze Wilders wel tegen te kunnen spreken maar geen interruptierecht te verliezen.
Bergkamp krijgt als voorzitter van diverse woordvoerders kritiek. Ook van het onafhankelijke Kamerlid Omtzigt: “Mevrouw de voorzitter, bent scheidsrechter, geen procesbegeleider. Als u als scheidsrechter steeds zegt: foei, foei, jullie mag niet op de enkels trappen, maar geen rode kaarten uitdeelt, verandert er hier niks.”
PVV-leider Wilders werkt zijn punt verder uit dat hij bezwaar heeft tegen de dubbele nationaliteit van minister Yesilgöz van Justitie. Hij verwijst naar VVD-leider Rutte, die er in 2007 als Kamerlid „schande van sprak” dat PvdA’er Albayrak, staatssecretaris in Balkenende IV, aan haar tweede nationaliteit vasthield. DENK-leider Azarkan vraagt Wilders wat zijn probleem is met een dubbele nationaliteit.
De PVV-voorman stelt dat dit „de schijn met zich meebrengt van dubbele loyaliteit.” Wie twee nationaliteiten heeft, wordt bovendien soms anders behandelt, stelt Wilders. „Een Turk buiten Turkije die de Armeense genocide erkent, krijgt in Turkije een een derde hogere straf.”
Azarkan wijst erop dat „1,4 miljoen mensen” in Nederland een dubbele nationaliteit hebben, „ook onze koningin.” Hij noemt de benadering van Wilders „walgelijk.”
Ook de Kamervoorzitter bekritiseert Wilders. „U noemt namen, ook van Kamerleden, die hier niet aanwezig zijn, en zich dus niet kunnen verdedigen. Wilt u daar op een discretere manier mee omgaan?”, zei Bergkamp, doelend op het feit dat Wilders kritiek oefende op D66-Kamerlid Fonda Sahla en op GL-Kamerlid Kauthar Bouchallikh. Wilders: „Ik mag toch zeggen dat ik vind dat hoofddoekje in de Kamer niet horen?”
PVV-leider Wilders heeft nog maar enkele woorden gesproken, of de kersverse D66-fractievoorzitter Jan Paternotte meldt zich bij de interruptiemicrofoon. Hij wil dat Wilders excuses aanbiedt voor een tweet aan het adres van de nieuwe minister van Justitie en Veiligheid, VVD’er Dilan Yeşilgöz. “Een VVD’er van Turkse afkomst op Justitie. En nu maar hopen dat ze mijn beveiliging niet opheft want het liefste zien ze me natuurlijk onder het gras verdwijnen”, twitterde Wilders op 30 december. Diverse fractievoorzitters hekelen het dat Wilders – volgens hen in elk geval – Yeşilgöz beoordeelt op basis van haar afkomst. De PVV’er wil dat de minister haar Turkse nationaliteit opgeeft.
De PVV-voorman zal “in geen 100.000” jaar excuses maken, zegt hij. Hij doelde naar eigen zeggen met “onder het gras verdwijnen” op de VVD. Dat blijft hij vinden. Wilders noemt onder dat de VVD een “veroordeelde terroriste” in haar gelederen heeft. Daarmee doelt hij op Soumaya Sahla, die nu actief is voor de VVD en in het verleden tot de Hofstadgroep behoorde.
Eerder kondigde hij al aan in het debat over de regeringsverklaring “de frontale aanval” te kiezen op VVD en D66 inzake “de veroordeelde moslimterrorist Soumaya Sahla – adviseur van de VVD en zus van een D66-Kamerlid.”
Alle woorden uit de regeringsverklaring krijgen pas betekenis als ze in daden worden omgezet, aldus Rutte. “We weten dat er de komende jaren opnieuw verrassingen zullen komen; problemen die we nu nog niet kennen. We kennen allemaal de bekende uitspraak: “Regeren gaat van au”, die vaak aan Joop den Uyl wordt toegeschreven en die van alle tijden is.”
“Daarom vandaag van ons geen harde garanties, maar wel deze belofte”, vervolgt de premier. “Dat Nederland voor de volle 100 procent op onze inzet kan rekenen. Wat wij in het coalitieakkoord zowel in toon als inhoud hebben willen vatten, is dat politiek niet alleen moet gaan over een incident van vandaag, of het concrete probleem van morgen, maar vooral over de toekomst van mensen. En daarvoor moeten wij als politici samenwerken en tegenstellingen overbruggen” Volgens Rutte doen “ogenschijnlijk makkelijke oplossingen” nooit recht aan “de complexiteit van de wereld om ons heen.” De VVD’er heeft “goede hoop dat ons dat gaat lukken.”
Politiek en samenleving moeten „een harde grens trekken als onze democratische rechtsstaat wordt ondergraven”, zei premier Rutte dinsdagmorgen toen hij in de Kamer de regeringsverklaring voorlas van zijn vierde kabinet.
Volgens Rutte treedt zijn kabinet aan „onder een bijzonder gesternte.” Hij verwees naar de grote uitdaging die de coronapandemie aan de samenleving stelt. „Dit trekt een wissel op de maatschappij en overstijgt de belangen van partijpolitiek”, aldus de minister-president. Hij riep op tot samenwerking en eensgezindheid om verdere verharding en polarisatie in de samenleving tegen te gaan.
„We moeten met elkaar een harde grens trekken als onze democratische rechtsstaat wordt ondergraven”, aldus de premier. „Dat politici beveiliging nodig hebben en ambulancepersoneel aangevallen wordt, is onaanvaardbaar. We moeten beschermen en verdedigen wat aangevallen wordt.”
In de Tweede Kamer zijn dinsdagochtend acht nieuwe Kamerleden beëdigd. De plekken die zij nu innemen kwamen vrij, omdat Kamerleden van de coalitiepartijen toetraden tot het nieuwe kabinet.
Voor de VVD gaat het om Harry Bevers, Erik Haverkort, Hawre Rahimi en Ruud Verkuijlen. De D66-fractie verwelkomt Sjoerd Warmerdam en Steven van Weyenberg. Die laatste was al Kamerlid, en in het vorige kabinet korte tijd demissionair staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.
Voor de fractie van het CDA werd Henri Bontenbal beëdigd, die al twee keer eerder een lege stoel bij zijn partij mocht opvullen. SP-Kamerlid Renske Leijten, die de commissie leidt die checkt of potentiële Kamerleden aan de voorwaarden voldoen om het ambt te bekleden, grapte dat zij en haar collega’s „voor de derde keer hebben vastgesteld” dat Bontenbal „Nederlander is”, en daarom is goedgekeurd.
Stieneke van der Graaf keert terug in de fractie van de ChristenUnie, waar zij in de vorige kabinetsperiode ook al deel van uitmaakte. Voor haar kwam een plek vrij omdat Carola Schouten tot het kabinet toetrad.
Kijk hier live naar het verslag van de commissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven met betrekking tot de toelating van mevrouw H.C. Rinzema als lid van het Europees Parlement. Verslag van de commissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven met betrekking tot de toelating van de nieuwe leden. Beëdiging nieuwe leden (de heer Bevers (VVD), de heer Bontenbal (CDA), mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie), de heer Haverkort (VVD), de heer Rahimi (VVD), de heer Verkuijlen (VVD), de heer Van Weyenberg (D66) en de heer Warmerdam (D66))
De oppositie zal van het kabinet tekst en uitleg vragen over de „grote zakken geld” die het nieuwe kabinet heeft vrijgemaakt. Partijen van links tot rechts willen meer weten over de concrete oplossingen die Rutte IV zal vinden voor bijvoorbeeld stikstof, klimaat en wonen. Daarnaast zijn er zorgen over de hoge kosten van al die plannen, blijkt uit een rondgang. Dinsdag en woensdag wordt in de Tweede Kamer gedebatteerd over de regeringsverklaring van het kabinet-Rutte IV.
De PVV als grootste oppositiepartij heeft nu al geen vertrouwen in het nieuwe kabinet, laat Geert Wilders weten. Hij zegt „snoeiharde oppositie” te voeren tegen de plannen voor de AOW, immigratie, koopkracht en de zorg. Er zouden „verkeerde prioriteiten” gesteld worden op het gebied van stikstof en klimaat. „Dit kabinet moet weg. Bij voorkeur morgen al!”, liet Wilders daags voor het debat weten. Hij kondigde meteen al een motie van wantrouwen aan tegen het kabinet.
De SGP, JA21 en de Groep Van Haga maken verder bezwaar tegen de grote uitgaven die op de agenda staan waardoor de staatsschuld zal oplopen. Wybren van Haga stelt dat het kabinet meer en meer geld en ambtenaren nodig heeft. Hij spreekt zelfs van een „staatsgreep nieuwe stijl”, en wil net als meer oppositiepartijen weten hoe de het kabinet zorgt dat er democratisch toezicht mogelijk blijft op de potjes met miljarden euro’s.
De Partij voor de Dieren wil weten of het geld dat wordt vrijgemaakt voor het stikstofprobleem „een structurele oplossing of een verplaatsing” zal opleveren. De partij wil dat het kabinet belooft de veestapel terug te dringen. Volt wil meer horen over de plannen om de Europese samenwerking te versterken; een centraal punt voor de partij, die vorig jaar voor het eerst in de Kamer kwam. Ook de sociale ongelijkheid staat hoog op de agenda. Dat geldt ook voor GroenLinks, dat bovendien vindt dat er meer moet gebeuren voor het klimaat.
Zorgen over de ontkoppeling van de AOW en het minimumloon leven breed, blijkt uit de rondgang. Vrijwel alle partijen die het ANP sprak willen hier nadrukkelijk aandacht voor vragen. Zo ook de eenpersoonsfractie Liane den Haan, die hierover dinsdagochtend voor het debat een petitie met 33.000 handtekeningen aanbiedt aan verantwoordelijk staatssecretaris en vicepremier Carola Schouten.
Minister-president Mark Rutte spreekt dinsdag de regeringsverklaring van zijn vierde kabinet uit in de Tweede Kamer, die daar vervolgens over in debat gaat. Dat debat is bedoeld om formeel vast te stellen of het nieuwe kabinet kan rekenen op het vertrouwen van een meerderheid in de volksvertegenwoordiging.
Het debat over de regeringsverklaring is ook de eerste gelegenheid voor de oppositie om de plannen uit het regeerakkoord onder vuur te nemen. Daarbij zal veel aandacht uitgaan naar het plan om de AOW niet mee te laten stijgen met de voorgenomen ophoging van het wettelijk minimumloon. Ook maatregelen om kostenstijgingen in de zorg te beteugelen zijn bij de oppositie niet goed gevallen.
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft op verzoek van de Tweede Kamer een doorrekening gemaakt van de plannen van het kabinet. Ook dat heeft voer voor discussie opgeleverd; volgens de rekenmeesters wordt door alle voorgenomen miljardeninvesteringen een mogelijk torenhoge rekening doorgeschoven naar toekomstige generaties.
Tijdens de eerste dag van het debat komen de fractievoorzitters van alle partijen aan bod. Woensdag volgt de beantwoording van alle vragen door het kabinet en krijgen de partijen de kans om moties in te dienen. Daar wordt na afloop direct over gestemd.
Normaal zouden alle ministers en staatssecretarissen aanwezig zijn bij het debat. Maar deze keer zitten in verband met de coronamaatregelen maar drie ministers bij Rutte in ‘Vak K’. Voor D66 en de ChristenUnie zullen dat de vicepremiers Sigrid Kaag en Carola Schouten zijn. CDA-vicepremier Wopke Hoekstra zit thuis na een positieve coronatest en laat zich vervangen door minister Karien van Gennip (Sociale Zaken).
Advertentie