In een zaal vol generaals en hoge officieren, in Russisch-groen uniform, gedecoreerd met medailles en onderscheidingen, bespraken de Russische president Poetin en de populaire minister van Defensie Sergej Sjoigoe dinsdag over de staat van het Russische leger. Het belangrijkste thema: hoe Rusland om moet gaan met de dreiging van de NAVO.

Het Russische leger heeft het volste recht om de veiligheid en soevereiniteit van Rusland te waarborgen, benadrukte Poetin. „We zullen bij voortzetting van de duidelijk agressieve lijn van onze westerse collega’s adequate militair-technische vergeldingsmaatregelen nemen en hard reageren op onvriendelijke stappen.” Poetin verduidelijkte niet welke militair-technische maatregelen hij zou nemen.

Sjoigoe zei dat de NAVO de „intensiteit en schaal” van militaire oefeningen in de buurt van Rusland steeds verder vergroot. De 8000 Amerikaanse troepen in Polen noemde hij „een heel bataljon.” Daarnaast hekelde hij het feit dat er 120 werknemers van Amerikaanse particuliere bedrijven werkzaam zijn in Avdeevka en Priazovskoe, twee stadjes in het door Oekraïne gecontroleerde deel van de regio Donetsk, waar zich volgens Moskou mogelijk chemische wapens bevinden.

Eisen

NAVO-voorzitter Jens Stoltenberg reageerde dinsdagavond op de oorlogstaal van Sjoigoe en Poetin. Hij benadrukte dat de NAVO juist ziet dat Moskou steeds meer troepen verzamelt aan de Oekraïense grens. „We zien dat ze steeds meer strijdkrachten –artillerie, gevechtstroepen en tanks– samentrekken”, zei hij. Moskou noemt dergelijke beschuldigingen een voorwendsel om miljarden dollars te pompen in de Oekraïense defensie. Hoewel de NAVO bereid is tot dialoog, is de spanning om te snijden.

Vrijdag publiceerde het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken een lijst met eisen voor het Westen. Daarin eist Moskou de terugtrekking van de NAVO, niet alleen uit Oekraïne, maar ook uit Oost-Europa, de Kaucasus en Centraal-Azië. Moskou vindt dat het Westen de NAVO-grens van 1997 aan moet houden. Dat zou concreet betekenen dat de NAVO zich terug moet trekken uit Polen, Tsjechië en de Baltische staten.

De lijst met eisen is dermate onrealistisch dat Rusland er volgens critici vooral een oorlog mee lijkt te willen rechtvaardigen. Westerse analytici interpreteerden het dan ook als een „ultimatum” van Rusland voor een invasie in Oekraïne.

Dat ontkende Poetin dinsdag bij hoog en bij laag. „Natuurlijk niet”, zei hij. De eisen moeten volgens hem gezien worden als een roep om serieus te worden genomen. „Aan ons werd eind jaren tachtig verteld dat onze zorgen over de mogelijke uitbreiding van de NAVO naar het oosten ongegrond waren. En toen volgden vijf golven van oostelijke uitbreiding van de NAVO.”

Geen concessies

De conclusie van de Russische president is dan ook dat de schuld voor de spanningen rond Oekraïne bij Europa ligt en dat Rusland zich daarom „gedwongen voelt om te reageren.”

Stoltenberg benadrukte nog eens dat de NAVO „geen concessies zal doen” aan het recht van Oekraïne om „zijn eigen weg te kiezen” en zich tot de NAVO te verhouden zoals Kiev wil. Dat alles is onacceptabel voor Rusland en Poetin zal het er niet bij laten zitten.