Onderzoek van Tracey McLaughlin en Catherine Blish van Stanford University School of Medicine (VS) suggereert dat nieuwe Covid-behandelingen gericht op lichaamsvet soelaas kunnen bieden. Het onderzoek is nog niet gepubliceerd, maar wel online gezet.

Wat doet het coronavirus dan bij mensen met obesitas?

Het coronavirus valt niet alleen immuuncellen, maar ook vetweefsel aan, ontdekten de wetenschappers. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de opvallend ernstige infecties met het coronavirus bij mensen met overgewicht. Veel Covid-19-patiënten met obesitas lijden ook aan onderliggende kwalen, zoals diabetes. Maar hun kwetsbaarheid heeft vooral te maken met de obesitas zelf, ontdekten de onderzoekers.

Vetcellen hebben toch niets te maken met de immuunreactie van het lichaam?

Dat valt nog te bezien. „Het komt erop neer dat het virus vetcellen rechtstreeks kan infecteren”, verklaart Philipp Scherer, vetexpert van het UT Southwestern Medical Center in Dallas (VS), de uitkomsten van het onderzoek donderdag in The New York Times. „En wat er in de vetcellen gebeurt, blijft niet in die vetcellen; dat beïnvloedt ook de daarnaast liggende weefsels.”

Vishwa Deep Dixit, hoogleraar vergelijkende geneeskunde en immunologie van de Yale School of Medicine (VS), vermoedt dat het virus een zwakke plek heeft ontdekt in het afweersysteem van de mens. „Misschien ontwijkt het virus onze immuunreacties door zich op deze plek te verstoppen.”

Slaat lichaamsvet de virusdeeltjes dan op?

Nee. Anders dan vroeger wordt lichaamsvet niet meer gezien als een vorm van opslag. Het weefsel is biologisch actief en produceert verschillende hormonen en eiwitten van het immuunsysteem.

Catherine Blish Stanford University School of Medicine veronderstelt dat dit mechanisme kan bijdragen aan het ontstaan van ernstige ziekteverschijnselen bij een Covid-19-infectie. In reactie op een infectie produceert het vetweefsel cytokines. Deze richten zich op het onschadelijk maken van de indringer. Vaak veroorzaken cytokines ontstekingen in reactie op de indringer. In het bloed van ernstig zieke Covid-19-patiënten zijn dezelfde types cytokine aangetroffen die werkzaam zijn tegen ontstekingen.

Wat heeft overgewicht met deze lichaamsreactie te maken?

„Hoe meer vetmassa, vooral rond de organen, hoe slechter je reactie op ontstekingen”, stelt Tracy McLaughlin. Meer buikvet levert dus ook een inadequate reactie op bij een infectie met het coronavirus.

Daarnaast fungeert lichaamsvet als reservoir voor ziekteverwekkers. Van lichaamsvet is bekend dat ook het hiv- en het griepvirus zich daarin kunnen nestelen. Het virus kan daarin blijven ‘hangen’ en voortdurend verwoestende reacties van het immuunsysteem veroorzaken. Bij ernstig zieke Covid-19-patiënten is soms sprake van een cytokinestorm. De reactie van het lichaam is zo krachtig dat die schadelijker is dan de infectie zelf.

„Als je echt erg zwaarlijvig bent, is vet het grootste orgaan in je lichaam. Het kan een soort reservoir vormen van het coronavirus”, legt David Kass, hoogleraar cardiologie aan Johns Hopkins University (VS), uit.

Blish en haar collega’s vermoeden dat geïnfecteerd lichaamsvet ook longcovid veroorzaakt, waardoor mensen weken- of maandenlang moe blijven na herstel van Covid-19.

Waarom is dit onderzoek zo belangrijk?

De westerse leefstijl leidt vaak tot obesitas. Mensen met overgewicht zijn onevenredig zwaar getroffen door de pandemie.

Hoe zeker zijn de uitkomsten van het onderzoek?

Het onderzoek is nog niet beoordeeld door vakgenoten, de zogeheten peer review. Pas na zo’n kritische lezing kan het worden gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift. Als de bevindingen van de wetenschappers stand houden, kunnen ze wellicht verklaren waardoor ook (jonge) mensen met obesitas maar zonder onderliggende kwalen, ernstig ziek kunnen worden van Covid-19.