Het is weer de NRC dat maandag zinspeelt op gedwongen uitkoop van landbouwbedrijven om de stikstofneerslag op kwetsbare natuur te verlagen. Een week geleden schreef de krant dat onteigening van boerengrond met bestaande wetgeving mogelijk is. De bestemming zou gewijzigd moeten worden van agrarisch in natuur. Nu blijkt dat ambtenaren van twee ministeries –Financiën en Landbouw– daar al gedetailleerde voorstellen voor hebben uitgewerkt.

Dat hebben ze volgens de NRC gedaan op verzoek van de ministerraad. De plannen zijn inmiddels doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) –de belangrijkste adviseur van het kabinet op dit gebied. De NRC heeft het PBL-rapport ingezien.

Opkoop van productierechten, een idee van Financiën, kost 9 miljard euro. In het plan van Landbouw koopt de overheid ook nog eens de grond van de boeren op om die vervolgens een „duurzamere” bestemming te geven. Dat kost tot 17 miljard euro.

In beide gevallen zouden veel meer boeren worden uitgekocht dan in de bestaande vrijwillige uitkoopregelingen. Volgens de krant gaat het om meer dan duizend bedrijven, verspreid over het land. LTO en andere boerenorganisaties hebben achter de schermen over de scenario’s meegedacht, aldus NRC op basis van ingewijden.

LTO-voorzitter Sjaak van der Tak spreekt dat laatste met klem tegen. „Dit is nieuw voor ons, wij zijn hier niet bij betrokken. Wij zijn en blijven tegen gedwongen onteigening. Landjepik lost het stikstofprobleem niet op”, zegt hij tegen het Reformatorisch Dagblad.

LTO presenteerde in mei samen met Bouwend Nederland, werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland, Natuur & Milieu en Natuurmonumenten een voorstel dat inzet op nieuwe technieken om stikstofuitstoot te voorkomen en op vrijwillige uitkoop en verplaatsing van piekbelasters. Dit plan kost tot 2030 jaarlijks 1,7 miljard euro en verlaagt de stikstofuitstoot met 40 procent.

Volgens Van der Tak ligt het plan van de zes organisaties op de tafel van de kabinetsformatie. „Ze hebben er zeker over gesproken. Maar uit het feit dat in het document op hoofdlijnen van VVD en D66 geen woord over landbouw staat, is voor mij duidelijk dat die twee partijen het niet eens zijn over stikstof.”

Onteigenen van boerengrond leidt volgens de LTO-voorman tot verspilling van belastinggeld. „Trajecten duren lang en het is drie tot vier keer zo duur als vrijwillige uitkoop.” Hij ergert zich ook aan het feit dat media –waaronder NRC– de woningbouw „er steeds bijslepen.” De maatregelen die het kabinet al eerder nam, waaronder de onlangs in werking getreden stikstofwet, bieden volgens hem al ruimte voor nieuwe woningbouw.