Zo’n operatie vergt gedwongen uitkoop van honderden boeren en kost de overheid naar schatting 2 tot 3 miljard euro, schrijft de krant.

Boeren hun land ontnemen ligt politiek zeer gevoelig, maar is volgens de deskundigen juridisch vrij eenvoudig: de bestaande onteigeningswet maakt het al mogelijk. Daarvoor moet de bestemming van het land worden gewijzigd van agrarisch in natuur.

Als de overheid grond wil opkopen, biedt ze de eigenaar een schadevergoeding aan. Als de twee partijen het niet eens worden, dan start de overheid een onteigeningsprocedure. In dat geval bepaalt de rechter de schadevergoeding.

De stikstofcrisis ontstond in 2019, toen de Raad van State uitsprak dat Nederland te weinig had gedaan om de stikstofneerslag op kwetsbare natuur te verminderen. Honderden bouw- en infrastructuurprojecten werden stilgelegd.

Opkoopregeling

Sindsdien heeft de overheid diverse maatregelen genomen om de vergunningverlening weer vlot te trekken. Vorig jaar ging de maximumsnelheid op snelwegen omlaag. Op 1 juli is nieuwe stikstofwetgeving van kracht geworden die ervoor moet zorgen dat in 2030 minimaal de helft van de Natura 2000-gebieden een gezond stikstofniveau heeft. Een vrijwillige opkoopregeling voor varkenshouders –oorspronkelijk bedoeld om stankoverlast tegen te gaan– werd uitgebreid maar het aantal aanmeldingen valt tegen.

René Hoogmoed, oud-voorzitter van het Register Deskundigen Onteigening en Bestuursrechtelijke Schadevergoeding is een van deskundigen waar NRC mee sprak. Volgens hem lijkt het erop dat het kabinet met onteigening wacht op een advies van een onafhankelijke commissie, „zodat er meer politieke legitimiteit is.” Het ministerie van Landbouw zegt tegen de krant onteigenen te zien als „één van de instrumenten die ingezet kunnen worden.”

Volgens voorzitter Sjaak van der Tak van boerenorganisatie LTO lost het „afpakken” van land van boeren het stikstofprobleem niet op. Hij zegt tegen NRC dat onteigeningstrajecten vaak tientallen jaren duren en dat de kosten daardoor veel hoger uit zullen pakken dan de deskundigen denken. Hij voorziet ook woede bij de boeren, omdat hun familiebezit in het geding is. „Daarmee komen we niet verder.”