Prof. Clement (59) bekleedt per 1 september voor een dag per week de nieuwe leerstoel theologie en muziek aan de TUA, zo maakte de universiteit dinsdag bekend. Daarnaast blijft hij als hoogleraar muziekwetenschap verbonden aan de Universiteit Utrecht. Van daaruit is hij werkzaam aan University College Roosevelt in zijn woonplaats Middelburg, waar hij lid is van de protestantse Nieuwe Kerkgemeente en ook ruim veertig jaar betrokken bij de Waalse gemeente.

Wat gaat de leerstoel theologie en muziek aan de TUA precies inhouden?

„Het college van bestuur heeft het van belang gevonden om zich bezig te houden met interdisciplinair onderzoek op het gebied van de relatie tussen theologie en muziek. Het is de bedoeling een groep onderzoekers samen te stellen die aan deze leerstoel verbonden wordt. Die zal zich bezinnen op de vraag hoe het er in Nederland voorstaat op het gebied van theologie en muziek.

Mensen die op dit terrein willen promoveren zullen hiervoor in Apeldoorn prima terechtkunnen. Sinds de vakgroep liturgiewetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen enkele jaren geleden is opgeheven, was daar in Nederland geen goede plek meer voor. Die leemte wordt nu opgevuld. De eerste promotie zal binnen een jaar kunnen plaatsvinden. Ook vanuit Duitsland is interesse getoond voor een promotieplek.”

Wat valt u op als u het hedendaagse terrein van de kerkmuziek overziet?

„De enorme verschillen in opvattingen en beleving tussen kerken en soms ook binnen één en hetzelfde kerkgenootschap. Sommigen vinden dat je in een kerkdienst van alles kunt zingen, begeleid met bijvoorbeeld een combo. Anderen beperken zich tot het zingen van de psalmen bij het orgel. En een derde groep neemt een middenpositie in.”

Gaat u op dat terrein richting wijzen?

„De leerstoel kan helpen om richting te geven: wat zou er mogelijk veranderd kunnen worden of juist niet? Dat willen we vanuit historisch perspectief doen. Over smaak valt wel degelijk te twisten. Dat zal met goede –ook Bijbelse– argumenten moeten gebeuren. Welke handvatten vinden we in de Bijbel om te beoordelen wat goede muziek is en hoe kunnen we die vandaag handen en voeten geven? Daarin wil ik bescheiden en dienstbaar zijn. Ik wil niemand iets voorschrijven. Het zou al mooi zijn als mensen bereid zijn over zo’n vraag na te denken en de discussie erover aan te gaan.”

Hoe zou u de visie van de Reformatie op kerkmuziek omschrijven?

„Het beeld uit die tijd is heel divers. Luther en Calvijn hanteerden bijvoorbeeld verschillende opvattingen, waarbij Calvijn niet zo streng was als vaak wordt gedacht. Het is belangrijk te onderscheiden: Wat zeiden de reformatoren nu echt en in welke periode, want Luther en Calvijn hebben in hun denken een ontwikkeling doorgemaakt. Als je goed zicht hebt op wat zij in hun tijd en context dachten, kun je kijken of je een vertaalslag kunt maken naar nu.”

Welke lessen zijn er vanuit het verleden bijvoorbeeld te trekken?

„De tijd van de Reformatie is voor mij heel belangrijk, alleen al omdat toen veel kerkliederen ontstonden. Velen kennen kerkliederen van Luther en uit de lutherse traditie die van grote kwaliteit zijn en invloed hebben gehad op de algemene ontwikkeling van muziek. Denk aan Luthers berijming van het Onze Vader. Dergelijke liederen hebben voor kerk en maatschappij, en ook voor het persoonlijk geloofsleven van mensen, veel betekenis gehad. Toch worden ze niet in alle kerkelijke denominaties gezongen.

Wat mij persoonlijk bij Luther erg aanspreekt, is dat hij het Woord zo dicht mogelijk bij de mensen wilde brengen. Hij had maar één bron, de Bijbel. Sola Scriptura. Bij het schrijven van kerkliederen baseerde Luther zich ook op Gods Woord. Zo schreef hij ”Aus tiefer Not schrei ich zu dir”. Het is niet rechtstreeks uit de Bijbel afkomstig, maar helemaal gebaseerd op zijn fantastische theologische uitleg van Psalm 130. Waarom zouden we zo’n lied van een groot theoloog in de kerk niet mogen zingen? Ik hoop dat mensen zich in dergelijke vragen willen verdiepen.”