De presentatie was wat amateuristisch, maar de boodschap van het rapport van VN-klimaatpanel IPCC is glashelder: de klimaatverandering gaat steeds sneller en de gevolgen zijn diepingrijpend. Het menselijk gedrag is er de oorzaak van.

In geen tweeduizend jaar is de gemiddelde temperatuur zo snel omhoog gegaan, en elk decennium breekt het record van het vorige. In geen drieduizend jaar steeg de zeespiegel zo snel: 20 centimeter in de achterliggende eeuw, en ook dit gaat steeds sneller. Volgens de klimaatdeskundigen is de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer veel groter dan eerder. De oceanen verliezen zuurstof, met ernstige gevolgen voor de natuur.

Het is een alarmerende samenvatting van wat er de afgelopen weken tot ons kwam aan berichten over dodelijke overstromingen, hittegolven en natuurbranden. Elke graad die de temperatuur gemiddeld omhoog gaat, leidt tot 7 procent meer extreme regenval. Het ijs van Groenland smelt waarschijnlijk al voor het einde van de eeuw en de kans is groot dat dit ook gebeurt op de Zuidpool. Het smelten van de permafrost is volgens het rapport niet meer tegen te gaan en er komt veel CO2 bij vrij. Eveneens onomkeerbaar is het stijgen van de zeespiegel. Steden aan de kust moeten er rekening mee houden dat er vaker sprake zal zijn van overstromingen, ook door stortbuien.

De veranderingen gaan sneller dan bij de oprichting van het IPCC in 1979 werd gedacht. Het klimaatpanel ging niet over één nacht ijs: het bestudeerde ruim 14.000 wetenschappelijke publicaties en vervolgens schreven 234 auteurs, uit 65 landen, mee aan de conclusies. In november wordt de situatie besproken tijdens de klimaattop in Glasgow.

In 2015 spraken landen af zich te zullen inspannen de opwarming van de aarde te beperken, liefst tot 1,5 graad en maximaal 2 graden. Het rapport stelt dat het doel om de temperatuur niet verder te laten stijgen dan 1,5 graad reeds in 2030 niet meer haalbaar is. Dat is tien jaar eerder dan het panel zelf eerder had ingeschat.

Het IPCC –met vertegenwoordigers uit 195 landen– presenteerde tegelijk met het rapport een website waar mensen naar gegevens over hun regio kunnen zoeken. Het rapport moet de doodsklap zijn voor kolen, olie en gas, luidde de eerste reactie van VN-secretaris-generaal António Guterres. Fossiele brandstoffen verwoesten de aarde en het rapport geeft de mensheid de waarschuwing „code rood”, zei Guterres. Hij drong erop aan dat politici snel en drastisch handelen. „De alarmbellen klinken oorverdovend.”

Daarom moet er meer geld uit rijke landen komen om de nodige aanpassingen in arme landen te betalen, aldus de VN-chef. Hij hoopt dat de regeringsleiders tijdens de top in Glasgow niet met excuses maar met oplossingen komen.

De uitstoot van broeikasgassen moet sterk worden verminderd, zegt staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius van Klimaat en Energie. Daarom heeft de EU de klimaatdoelen bijgesteld en andere landen zouden dat moeten volgen. In oktober waarschuwde het Planbureau voor de Leefomgeving nog dat het doel om in 2030 49 procent minder broeikasgassen uit te stoten ten opzichte van 1990 niet gehaald dreigt te worden.

Volgens PvdA-Kamerlid Thijssen moeten bedrijven gedwongen worden hun uitstoot terug te dringen en moet er gestopt worden met „uitstellen en dralen”.

Een nieuw kabinet moet in het regeerakkoord besluiten om het klimaatdoel voor Nederland op te hogen, vindt milieuorganisatie Greenpeace. „We moeten naar deze wanhoopskreet van de klimaatwetenschap luisteren.”