Bloeddonatie van levensbelang voor tal van patiënten
Alleen al in Nederland doneren jaarlijks 400.000 mensen op vrijwillige basis bloed. Zonder hun gift overleven tal van patiënten het niet. Deze maandag, op Wereld Bloeddonordag, is er voor de gulle gevers speciale aandacht. Waar wordt hun kostbare levensvocht voor gebruikt? Vier vragen.
Waar kunnen mensen hun bloed doneren?
In Nederland gebeurt bloedinzameling sinds 1998 exclusief door Sanquin. Deze bloedvoorzieningsorganisatie, met het hoofdkantoor in Amsterdam, heeft zo’n vijftig vaste locaties verspreid over het land. Daarnaast beschikt ze over een viertal mobiele afnamelocaties: vrachtwagens die zijn uitgerust met alle benodigde apparatuur en door het hele land rijden.
Wie mogen er doneren?
Alleen mensen tussen de 18 en de 65 en met een minimumgewicht van 50 kilo kunnen zich aanmelden als donor via de website, bloeddonor.nl. Een aantal specifieke groepen kan niet meedoen: mensen met een bepaalde chronische of ernstige ziekte en mensen die een bloedtransfusie, orgaan- of weefseltransplantatie hebben ondergaan. Ook mensen met een verhoogd risico op het dragen van een bloedoverdraagbare ziekte worden uitgesloten. Dit kan bijvoorbeeld zijn door drugsgebruik, homoseksueel risicogedrag en reizen naar gebieden waar malaria, hiv of hepatitis veel voorkomt.
Hoeveel bloed circuleert er?
Bij bloedbank Sanquin zijn ongeveer 400.000 donors uit heel Nederland ingeschreven. Wekelijks vinden er zo’n 15.000 donaties plaats. De meeste donoren geven volbloed, een kleiner deel geeft alleen plasma of bloedplaatjes. Plasma kan elke twee weken gegeven worden, volbloed kunnen vrouwen drie en mannen vijf keer per jaar doneren.
Per donatie wordt er een halve liter bloed of 600 tot 800 milliliter plasma afgenomen. Bij elkaar circuleert er dus wekelijks ruim 7500 liter bloed; op jaarbasis zo’n 400.000 liter.
Na donatie wordt bloed direct gescheiden in drie componenten: rode bloedcellen, plasma en bloedplaatjes. Die gaan vervolgens de koeling in, waar ze beperkt houdbaar zijn. Rode bloedcellen gaan dertig dagen mee, bloedplaatjes slechts acht dagen. Er is daarom een constante aanvoer nodig.
Waarvoor dient het bloed?
Rode bloedcellen worden gebruikt voor mensen die bloed hebben verloren door bijvoorbeeld een ongeluk of bij een bevalling. Ook mensen van wie het lichaam door chemotherapie zelf geen bloedcellen kan aanmaken, komen regelmatig weer op krachten door een bloedtransfusie.
Mensen met een immuunziekte, stollingsziekte of brandwonden kunnen baat hebben bij bloedplasma, een lichtgele vloeistof met antistoffen en eiwitten. Plasma van herstelde Covidpatiënten wordt bovendien experimenteel ingezet bij mensen die net corona hebben opgelopen en een zwakke weerstand hebben.
Bloedplaatjes zorgen voor stolling en kunnen daarom nodig zijn voor mensen met een stollingsziekte. Elke paar weken moeten zij een nieuwe dosis krijgen.
