Nieuwe verkiezingen in Israël leken al bijna onafwendbaar. Zeker na de recente oorlog rond de Gazastrook, waardoor de onderhandelingen over een centrumlinkse coalitie op een dood spoor belandden. Zowel de Arabische Ra’ampartij als het rechtse Yamina van Naftali Bennett schortten de besprekingen op.

Even leek​ een réchtse regering zelfs weer in zicht, toen Benjamin Netanyahu van Likud en Bennett hun gesprekken over samenwerking hervatten. Maar zondagavond maakte Bennett een einde aan alle onduidelijkheid. Hij kondigde op de Israëlische televisie aan dat hij in een coalitie stapt met de centrumpartij Yesh Atid van Yair Lapid. Die werd na de verkiezingen van 23 maart de tweede partij. Lapid had zich eerder al verzekerd van de steun van centrumlinkse partijen en de nationalistische Yisrael Beiteinu van Avigdor Lieberman.

De nieuwe coalitie wordt naar alle waarschijnlijkheid een minderheidsregering, met gedoogsteun van enkele Arabische partijen. Lapid en Bennett gaan afwisselend voor twee jaar de post van premier bekleden, waarbij Bennett als eerste het kabinet zal gaan leiden.

De partijen die in de nieuwe regering zitting nemen, vinden elkaar in de gezamenlijke wens om de zittende premier Netanyahu van de troon te stoten en een volgende verkiezingsronde te voorkomen. Maar verder heeft deze coalitie alle ingrediënten in zich voor een spoedige politieke crisis.

Om te beginnen liggen de partijen ideologisch mijlenver uit elkaar. Variërend van de uiterst linkse Meretz, tot het nationalistische Yisrael Beiteinu en het rechtse Yamina. Over zaken als toenadering tot de Palestijnen en veiligheidsvraagstukken zullen de mogelijkheden van toenadering en effectieve besluitvorming zeer beperkt zijn. Verder kan de gedoogsteun van Arabische partijen gemakkelijk in oppositie omslaan als zich een nieuwe conflict rond de Gaza aandient of de interne onrust tussen Joodse en Arabische Israëliërs verder toeneemt.

Gespeculeerd

De grote vraag is dan ook waarom juist Bennett met de vorming van een dergelijke coalitie heeft ingestemd. Ook in de Israëlische media werd daarover druk gespeculeerd. Tijdens de verkiezingscampagne bezwoer de voormalige minister van Defensie nog dat hij wilde voorkomen dat Lapid een regering zou vormen.

Het antwoord is vermoedelijk tweeledig. Bennett zet deze stap enerzijds omdat hij vindt dat die in het landsbelang is. Hij wil koste wat kost voorkomen dat Israël in september voor de vijfde keer naar de stembus moet. Of nog vaker, want het is bepaald geen garantie dat nieuwe verkiezingen wél een uitweg uit de huidige politieke impasse bieden.

Anderzijds wordt Bennett gedreven door de langgekoesterde wens om minister-president te worden. Zo heeft hij zichzelf ook tijdens de campagne gepresenteerd: hét alternatief voor premier Netanyahu. Op basis van de zes zetels die zijn partij bij de laatste verkiezingen haalde, zou die post niet binnen zijn bereik liggen. Maar door de constructie die nu op tafel ligt, kan de rechtse politicus zelfs als eerste aantreden.

Er is overigens nog een kleine kans dat de deal niet rondkomt. De deadline loopt officieel woensdag om middernacht af. Tot die tijd kan Netanyahu nog proberen parlementariërs over te halen hun steun aan de coalitie te ontzeggen. Als dat niet lukt, zal Israël langzaam moeten gaan wennen aan een regering zonder Netanyahu.