Wie durft nu nog met een kabelbaan mee?
Gesis, geschraap, gekraak en een luide knal. In een paar seconden veranderde de feestelijk heropende Mottarone-kabelbaan in een rampplek. Italië is in shock. Hoe kon dit gebeuren?
Een kabel knapte en een gondel van de populaire kabelbaan stortte zondag 20 meter in de diepte. Zo’n 300 meter van het eindpunt, de top van de 1491 meter hoge berg Mottarone. De gondel knalde met 100 kilometer per uur tegen een betonnen pyloon, rolde nog drie keer om zijn as de vallei in, tot enkele bomen de val braken.
Van de vijftien toeristen die blijmoedig vanuit het Italiaanse dorp Stresa vertrokken, overleefde alleen de 5-jarige Israëlische kleuter Eitan het ongeluk. Marcella Severino, burgemeester van Stresa, noemt de eerste aanblik van de rampplek „verschrikkelijk.” Zij zag de mensen in de verwoeste gondel over elkaar heen liggen, liet ze dinsdag weten aan het Italiaanse persbureau ANSA. Andere lichamen waren eruit geslingerd. Severino: „We zijn er kapot van.”
Het Italiaanse openbaar ministerie heeft direct een onderzoek ingesteld. „Het gebied is afgezet. We zullen alles moeten onderzoeken”, legde Olimpia Bossi, officier van justitie van Verbania, dinsdag uit aan ANSA. Ze vermoedde al direct dat er sprake is van dood door schuld en verwijtbaar letsel.
Uit een eerste inspectie bleek dat de sleepkabel het had begeven. „De andere zijn intact. Maar het is te vroeg om te zeggen wat er technisch is misgegaan”, aldus luitenant-kolonel Giorgio Santacroce van de politie van Verbania dinsdag.
De gondel lijkt uit de dragende kabels te zijn geschoten. Vreemd genoeg was de noodrem, waardoor de gondel stil zou komen te hangen bij een defect, niet geactiveerd.
Onderhoud
Aan gebrek aan onderhoud heeft de kabelbaan, die stamt uit 1970, niet te lijden. Tussen 2014 en 2016 is de kabelbaan grondig gerenoveerd. Ook daarna is niet bezuinigd op onderhoud, verzekert Pasquale Pantano, advocaat van Ferrovie del Mottarone, het bedrijf dat de kabelbaan uitbaat. Recente controles legden geen gebreken bloot, verklaart hij tegenover ANSA.
De kabels zijn vorig jaar nog geïnspecteerd. „De resultaten daarvan brachten geen problemen aan het licht”, verzekerde Anton Seeber, directeur van onderhoudsbedrijf Leitner uit het nabijgelegen Vipiteno, aan Ansa. De gangbare controles van elke dag zijn de verantwoordelijkheid van de uitbater, stelt het onderhoudsbedrijf.
„Periodieke inspecties en onderhoudsactiviteiten zijn echter niet genoeg om de veiligheid te waarborgen wanneer dergelijke verouderde constructies in bedrijf zijn”, benadrukt Alice Cicirello, hoofddocent mechanica en fysica van structuren van TU Delft desgevraagd. Dit is volgens haar over de hele wereld een wezenlijk probleem. De oplossing kan continue digitale monitoring zijn; sensoren op cruciale plekken moeten afwijkingen tijdig op kunnen sporen, om rampen zoals in Italië te voorkomen.
Falen
Matteo Gasparini, provinciaal hoofd van de Italiaanse reddingsdienst Alpine, ontdekte twee grote onregelmatigheden: het breken van de kabel en het falen van de noodrem. „We weten niet waarom die niet werd geactiveerd, terwijl de gondel in tegengestelde richting begon te bewegen”, zei hij tegen de Britse omroep BBC.
Hoe de sleepkabel kon breken, blijft intussen raadselachtig. Van overbelasting lijkt geen sprake te zijn; vanwege de coronaregels konden er vijftien inzittenden mee, in plaats van de veertig die erin passen.
Openbaar aanklager Olimpia Bossi gaat niet uit van een toevallig ongeluk. Woensdag liet ze drie personen oppakken: Luigi Nerini (56), eigenaar van het kabelbaanbedrijf, ingenieur Enrico Perocchio en Gabriele Tadini, het operationele hoofd van het bedrijf. De aanklachten liegen er niet om: doodslag, het veroorzaken van een onbedoelde ramp en het verwijderen van veiligheidsinstrumenten die zijn bedoeld om zwaar letsel door een ramp te voorkomen.
Volgens Bossi voerden de drie „een bewuste actie” uit. „Toen de kabel knapte, werkte het automatische remsysteem duidelijk niet.” Uit politieonderzoek bleek dat er met een van de remsystemen is geknoeid.
Bij de neergestorte gondel is een zogeheten ”vork” gevonden, een soort wig die het remsysteem op non-actief zet, bijvoorbeeld tijdens onderhoud. Hierdoor werd het noodremsysteem niet geactiveerd toen de kabel brak. Bossi stelt vast dat de vork „willens en wetens” niet is verwijderd om haperingen van de kabelbaan te voorkomen. Ze noemt dit feit „zeer ernstig en verontrustend.”
Suïcidale actie
Waarom de noodrem onklaar is gemaakt, bleek woensdagavond tijdens een verhoor. Tadini bekende verantwoordelijk te zijn voor de kabelbaan, die al maanden niet lekker liep. Regulier onderhoud loste die problemen niet op. Maar de eerste rit met de kabelbaan na de langdurige lockdown moest een succes worden. Hij mócht niet haperen. „In de overtuiging dat er nooit een kabelbreuk zou kunnen ontstaan, nam het bedrijf een onverantwoord risico dat helaas tot de tragische afloop leidde”, concludeerde openbaar aanklager Bossi woensdagavond.
Ingenieur Perocchio, hoofd van de onderhoudsploeg, ontkent echter nadrukkelijk dat hij hiervoor toestemming heeft gegeven. Hij omschrijft het onklaar maken van de rem als „suïcidaal”, meldde Ansa donderdag.
„Het nieuws van vanmorgen is alweer een klap. Nu weten we dat de ramp voorkomen had kunnen worden”, reageerde burgemeester Marcella Severino donderdag tegen ANSA. En met een verwijzing naar de leiding van kabelbaanbedrijf Ferrovie del Mottarone: „Ik hoop maar dat er heel weinig van dit soort onverantwoordelijke mensen rondlopen.”
