Als de Turkse chef protocol zijn goed voor elkaar had gehad, zou hij een foto uit 2017 in het archief hebben kunnen opduiken. Daarop stonden de toenmalige voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, de leider van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, tijdens en ontmoeting in Brussel. Het drietal zat gebroederlijk in een halve cirkel. Op comfortabele leunstoelen, die exact even groot waren. Geen sprake van dat Juncker ergens achteraf op een bank werd geparkeerd, zoals Ursula Von der Leyen dinsdag overkwam.

Het protocol voor het bezoek van buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders luistert bijzonder nauw. Afwijking van de regels wordt al snel als politiek signaal beschouwd, zoals ook deze week bij de behandeling van Von der Leyen. Niet voor niets ging het incident binnen de kortste keren als ”sofagate” door het leven.

Protocolteams zijn daarom al weken voor een gepland bezoek bezig alle puntjes op de i te zetten, juist om dit soort pijnlijke situaties te voorkomen. Dat varieert van het doornemen van de tafelschikking tot het wel of niet uitrollen van de rode loper.

In dit geval draait het om de vraag wie nu eigenlijk de hoogste vertegenwoordiger van de Europese Unie is. Volgens de woordvoerder van Von der Leyen zijn de voorschriften rond de ontvangst van de Commissievoorzitter exact dezelfde als die voor de president van de Europese Raad. Bij alle eerdere buitenlandse bezoeken werd die gelijkheid in acht genomen.

Bengt-Arne Hulleman, directeur van het Protocolbureau in Den Haag, verklaarde eerder deze week in de NRC dat de Raadsvoorzitter in het buitenland zuiver formeel de hoogste EU-vertegenwoordiger is. Maar de Turken hadden eventuele onduidelijkheid over de rangorde simpel kunnen oplossen door een derde stoel bij te schuiven. En hoe dan ook hadden de verantwoordelijken deze kwestie van tevoren moeten uitonderhandelen.

Dat neemt niet weg dat er ondanks al het huiswerk af en toe iets fout gaat. Zoals bij de Amerikaanse president Donald Trump, die tijdens een ontmoeting met de Britse koningin Elizabeth in 2018 de vorstin maar liefst twaalf minuten in de zon liet wachten. Of First Lady Michelle Obama, die haar hand in een spontaan gebaar op de rug van diezelfde Elizabeth legde, terwijl het bepaald ”not done” is om Her Majesty ook maar met een vinger aan te raken.

Tegen dat soort uitglijders is weinig protocollair kruid gewassen.