Zeer terecht zijn de verkenners teruggetreden; vertrouwen is aangetast
Kajsa Ollongren kreeg de uitslag van haar coronatest: positief. Ze was nog druk bezig met de kabinetsformatie, maar had geen keus: direct naar huis en in isolatie. Zodra haar auto op het Binnenhof arriveerde, pakte ze haar spullen en beende weg. Maar vlak voordat ze instapte, werden de aantekeningen van de formatie gefotografeerd. Daarmee lag ineens heel veel op straat.
De kwestie roept herinneringen op aan president George W. Bush, die nodig moest. Maar hij zat met andere wereldleiders op een VN-top in New York. Elk ander zou beschaafd ”sorry” mompelen en zachtjes weglopen. Maar als je de machtigste man op aarde bent, moet je je plas even kunnen ophouden. Het toilet is namelijk bij uitstek een gevaarlijke plek. Daar loopt iedereen in en uit, dus de president kan daar niet even gauw voor een kleine boodschap naar binnen.
Hij schreef een klein briefje aan zijn rechterhand Condoleezza Rice met de vraag of hij naar het toilet kon. Voordat Rice had geantwoord dat ze een cordon beveiligers op inspectie zou sturen, had een fotograaf het briefje al in zijn telelens gevangen. Waarop de hele wereld wist dat ook president Bush maar een mens is.
Ollongrens aantekeningen op die foto zijn eveneens onthullend. Het blijkt dat zelfs in deze fase van de (in)formatie al wordt gesproken over personen. Van CDA-leider Wopke Hoekstra wordt gezegd: „Post in kabinet.” Veel pijnlijker is wat over CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt staat: „Functie elders.”
Interessante vraag is of dit document ook onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) valt, zeker nadat premier Mark Rutte heeft gezegd de regel ”intern beraad” ruimer te willen uitleggen.
Het fotograferen van documenten is door de digitale fotografie veel gemakkelijker geworden. Wie op de tribune van de Tweede Kamer zit, kijkt bij veel parlementariërs over de schouder. Vandaar de regel dat binnen geen documenten mogen worden vastgelegd.
Daarnaast dragen Nederlandse ministers al jaren speciale mapjes om documenten te beschermen. Als minister had Ollongren beter moeten weten.
De Belgische oud-premier Jean-Luc Dehaene maakte tijdens de formatie in 2007 dezelfde fout. Zijn notities voor gesprekken die hij nog zou voeren, werden gefotografeerd. In een gevoelig proces kun je dat eigenlijk niet gebruiken.
Vermoedelijk was het donderdag bij Ollongren een slordigheid. Heel anders ging dat bij John Bolton, topadviseur van president Donald Trump. Toen er in januari 2019 grote spanning was met Venezuela, verscheen hij bij journalisten met een schrijfblok waarop stond: ”5000 manschappen naar Colombia”, het bevriende buurland van Venezuela. Was dit onschuldig?
Terecht hebben de verkenners donderdag hun opdracht teruggegeven. Het vertrouwen was weg. Het aanstellen van een nieuw koppel levert natuurlijk wel vertraging op, maar heel veel zal dat niet zijn.
