Waar gaat het heen? Drie hoogleraren boden donderdagavond een inkijkje in hun wetenschappelijke onderzoek op het webinar ”De maakbare mens” van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW). Eén ding is alvast duidelijk: het is waarschijnlijk dat de technische vooruitgang wordt toegepast op de mens, constateert gespreksleider Peter Joosten. Met name op mensen van wie het lichaam niet meer doet wat het zou moeten doen.

Het team van Heike Vallery, hoogleraar Human Motor Augmentation van TU Delft, ontwikkelt hulpmiddelen om deze mensen op de been te houden. „We richten ons met name op mensen met een motorische stoornis door een hersenbloeding of herseninfarct, een zogeheten CVA. Zij lopen risico dat ze vallen.”

Truc

„De truc is om iemand met een gyroscopisch effect in evenwicht te houden. In een rugtas zitten twee gyroscopen, die de drager in balans houden als hij dreigt te vallen. Elke gyroscoop bestaat uit een sneldraaiende wiel om een as. Zo’n gyroscoop werkt net als de fidgetspinner, het speelgoed dat een aantal jaren geleden populair was bij jongeren.”

Met dit apparaat op de rug is iemand niet ineens koorddanser, vervolgt de hoogleraar. „Maar mensen met een evenwichtsstoornis kunnen wel veel langer hun evenwicht bewaren. Het voelt nu nog alsof je door honing beweegt. In de toekomst willen we het apparaat via kunstmatige intelligentie laten leren van de gebruiker.”

Dwarslaesie

Wetenschappers van TU Twente zijn in staat mensen met een volledige dwarslaesie weer te laten lopen, zegt Herman van der Kooij, hoogleraar biomechatronica en revalidatie technologie van TU Twente. Hij houdt zich bezig met exoskeletten en robotpakken.

Het ideale exoskelet zou op dezelfde manier moeten werken als armen en benen. De aansturing ervan is eigenlijk de grootste uitdaging voor Van der Kooij’s team. „Je kunt kiezen voor geen aansturing, vooraf ingeprogrammeerde aansturing of biologisch geïnspireerde aansturing.”

Een van zijn promovendi haalde pas het vakblad Nature met een enkelorthese. Die bevat slechts een simpele veer waarvan de stijfheid zo is gekozen dat de gebruiker tweeënhalf keer minder energie nodig heeft voor het lopen. „Gekscherend zeg ik wel eens: we hebben de evolutie verbeterd.”

Van der Kooij laat een video zien van een persoon met een incomplete dwarslaesie. „Die heeft nog een beetje gevoel en een beetje controle over zijn ledematen.” Zonder exoskelet loopt hij heel moeilijk, met loopondersteuning gaat dat gemakkelijker. „Maar hij moet wel beschikken over een zekere beweging vanuit de heup, anders werkt het niet.”

Ingewikkeld

Via een braincomputerinterface laat Nick Ramsey, hoogleraar van UMC Utrecht, volledig verlamde mensen weer communiceren met hun omgeving. Hun hersenen zijn via een chip verbonden met een computer. Deze leest de hersensignalen uit en stuurt daarmee extern apparaten aan.

Het uitlezen van de hersensignalen is een ingewikkelde klus. „We moeten eruit filteren wat de persoon wil, om via een computer een instructie te kunnen geven aan een apparaat. Mensen met een locked–in syndroom kunnen we op die manier weer laten communiceren met hun omgeving.” Door de verlammingsziekte ALS die alle zenuwverbindingen tussen hersenen en spieren aantast, kunnen ze niet bewegen en niet praten.

Ramsey’s team kwam in 2016 in het nieuws toen het de volledig verlamde 58-jarige ALS-patiënt Hanneke de Bruijne een knop kon laten bedienen. „Ze kan momenteel een tablet aansturen en drie letters communiceren per minuut. Dat werkt erg traag, maar wel betrouwbaar. Over 20 tot 30 jaar hopen we mensen via de computer te laten spreken alsof ze dat helemaal uit zichzelf kunnen.”