Armen in de lucht, twee duimen omhoog en een grote grijns op zijn gezicht. De Britse premier Boris Johnson vierde net voor Kerst in zijn ambtswoning in Londen uitbundig het sluiten van een handelsdeal met de Europese Unie. Het akkoord komt net op tijd. De overgangsperiode waarin het Verenigd Koninkrijk nu nog zit, komt donderdag ten einde.
De overeenkomst met Brussel wordt in Londen gevierd. De brexitleus ”Take back control” is weer van stal gehaald. Wij gaan onze eigen weg, wij zijn soeverein, klinkt het aan de andere kant van het Kanaal. De vraag is of het handelsakkoord nu werkelijk reden voor een feestje is, want het toont juist aan hoe complex het voor de Britten is om na de brexit echt een eigen weg in te slaan.
De Europese Unie beschermt met de deal logischerwijs haar interne markt. De Britten krijgen daar toegang toe, maar daar hangt wel een prijskaartje aan. Het Verenigd Koninkrijk belooft dezelfde normen als de EU te hanteren rond bijvoorbeeld milieu, staatssteun, belastingen en arbeidswetgeving.
Hoewel het land als het erop aankomt vrij is om hierin eigen keuzes te maken, zal het grote consequenties hebben wanneer die keuzes niet in lijn zijn met de Europese normen. Als de Britten te ver afdwalen, kan de toegang tot de interne markt in gevaar komen. En Brussel weet maar al te goed dat Londen dat wil voorkomen: de EU is de belangrijkste handelspartner voor de voormalige lidstaat.
Ook dwingt premier Johnson in het akkoord niet een complete terugname van de controle over de eigen wateren voor de Britse vissers af. Terwijl in het Verenigd Koninkrijk juist deze sector het belangrijkste symbool voor de brexit is. De Britse vissers nemen dat de regering zeker niet in dank af. De voornaamste overwinning voor de Britten, dat ze niet meer hoeven te buigen onder het gezag van de Europese hoven, zal die pijn moeten verlichten.
Er mag dan een handelsakkoord op tafel liggen vol compromissen van beide kanten, er zal ondanks dat toch vooral voor het Verenigd Koninkrijk vanaf 1 januari veel veranderen. Het is een illusie dat het zonder gevolgen een eigen weg in kan slaan. Er zal onder meer sprake zijn van extra paspoortcontroles aan de grenzen en import en export zal niet meer zo gemakkelijk gaan als voorheen. Het is niet voor niets dat Brussel keer op keer waarschuwde: Lid zijn van de EU is fundamenteel anders dan een goede buurman zijn.
De complexiteit van een eigen weg inslaan voor een voormalige EU-lidstaat is zichtbaar in de grote concessies die het als puntje bij paaltje komt toch doet voor de nationale economie en om de barrières met de belangrijkste handelspartner te verkleinen. Het mag voor de Britten dan een troost zijn dat ze die keuzes tenminste als een soeverein land maken en dat de EU in die hoedanigheid naar hun eisen moet luisteren. Maar dat groots vieren is het niet waard.
