Na dertig jaar is er weer een actuele atlas van de wereldgeschiedenis beschikbaar. De Franse geograaf Christian Grataloup (emeritus hoogleraar aan de Université Diderot in Parijs) heeft het klaargespeeld om de geschiedenis van de mensheid te vangen in 515 kaarten. Het is een prachtige uitgave geworden, waardoor de lezer met andere ogen naar het verleden kijkt. En kan zien hoe onherkenbaar de wereld in dertig jaar tijd is veranderd.

De atlas bevat wereldkaarten (waarop bijvoorbeeld de migratie op wereldschaal wordt weergegeven), detailkaarten (bijvoorbeeld van Rome als bedevaartsstad) en alles wat daartussenin zit, tot en met een kaart van de onderzeese kabels in de 21e eeuw. Het is verleidelijk om allerlei voorbeelden te geven.

De samenstellers hebben geprobeerd om „niet per definitie” Europa of het Middellandse Zeegebied als uitgangspunt te nemen en van daaruit naar de uithoeken van de aarde uit te waaieren. „Bij ons begint de as van de Oude Wereld in China en eindigt die in Europa. Natuurlijk is het omgekeerde ook legitiem, maar gewoonten staan de verbeelding in de weg.” Het geeft mooi de mondiale balansverschuiving weer. Ook andere verre culturen, zoals de indianenstam Neme-ne in Amerika, worden in kaart gebracht.

Bij de kaarten is korte, zakelijke informatie in tekst weergegeven. Natuurlijk is geschiedschrijving nooit helemaal objectief, maar de schrijvers hebben zich aan de feiten willen houden en geen oordeel willen geven. Soms levert dat minder inhoudelijke constructies op. Als het gaat over de Reformatie, moet de lezer het bijvoorbeeld doen met de weinig zeggende en incorrecte passage: „Naast wereldlijke problemen (verkoop van aflaten) waren het vooral spirituele vraagstukken die aan het eind van de 14e eeuw tot kerkhervormingen leidden.”

Overigens is religie zeker geen ondergeschoven kind in de atlas. Aan de verspreiding van zowel het christendom als de islam wordt aandacht besteed. Merkwaardig is wel weer dat de geboorte van Jezus nergens een plek kreeg in de chronologie. Voor de samenstellers is die gebeurtenis kennelijk niet als historisch aan te merken.

Wat wel als feit gepresenteerd wordt is de grote ouderdom van de aarde waar de wetenschap momenteel van uitgaat, en, helemaal achter in de atlas, de invloed van de mens op klimaatverandering.

Dit laat onverlet dat Grataloup met deze atlas de geschiedenisliefhebber een geweldige dienst bewijst. De kaarten geven een prachtig, soms verrassend inzicht in ons verleden.

Boekgegevens

Atlas van de wereldgeschiedenis, Christian Grataloup; uitg. Nieuw Amsterdam; 640 blz.; € 34,99.