De traditie van Nederlandse kerkdiensten in het buitenland lijkt over haar hoogtepunt. Hier en daar worden op minder zondagen diensten gehouden dan voorheen. En jongere predikanten lijken minder snel bereid om voor te gaan.
Vele jaren gingen de gezinnen van oud-algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond dr. Jan van der Graaf (82) en ds. C. den Boer (pas overleden) samen op vakantie naar Zwitserland. Het idee ontstond om voor mensen die geen Duits kunnen een Nederlandse dienst te houden in Krattigen. De aankondiging verscheen in De Waarheidsvriend. Er kwamen veertig mensen op af.
Het jaar erna werden in overleg met de kerkenraad van Spiez diensten belegd in het plaatselijke kerkgebouw, na de Duitstalige dienst. Inmiddels bestaat er een traditie van tientallen jaren Nederlandse kerkdiensten over de grens. Predikanten uit de gereformeerde gezindte gaan er voor.
Maar langzaam loopt de belangstelling terug, signaleert ds. H. van Ginkel. Hij houdt sinds 2012 voor kerktijden.nl vakantiediensten bij. „Hoewel er geen onderzoek naar is gedaan, bestaat die indruk. Zo zijn er plaatsen waar voorheen vijf zondagen diensten werden gehouden en nu nog drie. Er zijn minder predikanten die willen voorgaan. Ik zie vaker dat evangelisten of ouderlingen een dienst leiden.” Oudere predikanten die altijd diensten regelden vallen weg, constateert ds. Van Ginkel. „En jongere dominees willen weleens écht vakantie.”
Ook Van der Graaf ziet teruglopende belangstelling voor de diensten. Dat jongere predikanten minder bereid zijn om in een vakantiedienst voor te gaan, herkent hij van dichtbij. „Mijn zoon en schoonzoon zijn predikant. De een deed het een keer, de ander nooit. Het gros van die generatie zegt: Nu komt mijn gezin op één. Daarbij komt dat preken in zo’n dienst best spannend is, want een predikant wordt onderworpen aan het oordeel van een breed spectrum van hoorders.” Verder ziet hij dat meer jongere predikanten de behoefte hebben om naar een lokale dienst te gaan.
Wat vindt Van der Graaf ervan dat die ene dienst is uitgegroeid tot wat het nu is? „Ik ben er niet onverdeeld positief over. Weliswaar zijn en worden er veel mooie diensten gehouden. Maar er is ook een wildgroei aan kerkdiensten zonder dat lokale gemeenten daarin zijn gekend. Daar heb ik wel hartzeer van gehad. Er is geen enkel volk of volksdeel dat zoiets op die schaal doet.”
Graag zou Van der Graaf zien dat Nederlanders vaker overwegen om eens naar een lokale kerkdienst te gaan. „Die doorgaans kleine gemeenten zijn vaak zeer dankbaar voor buitenlands bezoek. Uit ervaring weet ik wat voor verrassende diensten en ontmoetingen dat kan opleveren.”
„Predikanten melden zich zelf”
VakanZ is een van de christelijke reisbureaus die vakanties aanbieden op buitenlandse parken waarin kerkelijke samenkomsten zijn begrepen. VakanZ doet het sinds 2003. De reisorganisatie zorgt ervoor dat er twee diensten per zondag worden gehouden, op het park of in een lokale kerk. Predikanten uit de gereformeerde gezindte gaan daarin voor. „Inmiddels gebeurt dat op 25 plaatsen”, zegt directeur Martien van der Zwan.
De directeur ervaart niet dat het moeilijker wordt om predikanten te vinden voor de diensten. „Ze melden zich zelf.”
De diensten mogen niet op internet worden vermeld. Van der Zwan: „Wij noemen het samenkomsten. Puur om praktische redenen komen ze niet op het web, omdat we niemand willen teleurstellen. We organiseren dit voor onze klanten en op sommige parken zitten wel 1200 mensen. Dan heb je al bijna een basiliek nodig om iedereen te herbergen. Soms mailen mensen ons vooraf of ze mogen komen. Ze zijn hartelijk welkom, mits er plaats is.”
