Het klimaatakkoord lijkt op voorhand een splijtzwam die de samenleving dreigt te verdelen. Er zijn mensen die vinden dat de voorgestelde maatregelen veel te ver gaan en in een te snel tempo moeten worden doorgevoerd. Daartegenover staat een groep die van mening is dat het gaat om een onbevredigend compromis dat de lasten oneerlijk verdeelt en lastige keuzes voor zich uitschuift.

Ook binnen politiek Den Haag klinkt gemor, waardoor er al breuklijnen zichtbaar worden in de coalitie voordat de plannen goed en wel zijn doorgerekend. Regeringspartij VVD distantieert zich steeds nadrukkelijker van de uitgezette koers.

Het onderwerp vraagt juist om eensgezindheid en ondubbelzinnige keuzes. Een effectieve aanpak van de ecologische problemen waarmee de wereld zich geconfronteerd ziet –en dat gaat veel verder dan alleen de opwarming van de aarde– vraagt in feite om een radicaal andere manier van leven.

Dat is echter niet de slotsom van het akkoord zelf, dat vooral inzet op technologische verbeteringen en innovaties om de afgesproken klimaatdoelen te halen. Je kunt ook stellen dat aan de onderhandelingstafel vooral is gekeken hoe de mens zijn huidige levensstijl kan voortzetten met behulp van geavanceerde technieken en slimme toepassingen. In zekere zin staan we ongeduldig voor een rood stoplicht in afwachting van de vraag wanneer we weer rechtdoor kunnen, zonder te beseffen dat het kruispunt even verderop eigenlijk een T-splitsing is.

In plaats van het huidige, immense wagenpark zo snel mogelijk te vervangen door elektrische auto’s, zou ook gekozen kunnen worden voor een traject waarbij de focus ligt op minder mobiliteit en minder onnodige verplaatsingen. Op precies dezelfde manier zou elk huishouden met ingang van vandaag een forse reductie van het energieverbruik kunnen realiseren door een doelbewuste gedragsverandering, zonder ook maar één cent te hoeven investeren in kostbare energiebesparende maatregelen.

Aan die discussie is de samenleving echter nog helemaal niet toe, want vooralsnog lijkt alles vooral gericht op een zo rimpelloos mogelijke voortzetting van ons huidige comfortabele leven en een onwankelbaar geloof in technologie en wetenschappelijke doorbraken. In een wereld die geobsedeerd is door groei en een onstilbaar verlangen naar méér, is geen ruimte voor een pleidooi voor minder consumptie, minder vakanties, minder hard rijden en minder ver reizen.

De ironie bij dit alles is dat de milieuproblemen waar de wereld nu mee te kampen heeft, in zekere zin allemaal het onbedoelde gevolg zijn van eerdere technologische toepassingen en uitvindingen. In het lijvige boekwerk met de veelzeggende titel ”Ondergang” stelt Jared Diamond terecht dat het naïef zou zijn om te denken dat toekomstige technieken geheel gevrijwaard blijven van dergelijke nadelige neveneffecten. Een andere conclusie zou kunnen zijn dat een systeemcrisis vraagt om een systematische oplossing en niet om symptoombestrijding.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl