Pechtold was twaalf jaar het gezicht van de democraten. Hij trad aan in 2006, toen het heel slecht ging met de partij. In sommige peilingen was zij gezakt tot nul zetels. Bij de eerste verkiezingen onder zijn leiding, in november van dat jaar, haalde ze er toch nog drie. Maar de verwachtingen waren zeker niet hooggespannen.

Pechtold wist D66 echter snel weer op de rails te krijgen. Bij de verkiezingen van 2010 steeg de partij naar tien zetels, twee jaar later waren dat er twaalf en in maart vorig jaar bleek ze goed voor negentien Kamerzetels. Dat was het op één na beste resultaat uit haar geschiedenis. D66 trad, voor het eerst in ruim twaalf jaar, toe tot een kabinet: Rutte III.

Het succes was deels te danken aan een koerswijziging. D66 legde na de komst van Pechtold wat minder de nadruk op de bestuurlijke ‘kroonjuwelen’, zoals de invoering van een bindend referendum en de gekozen burgemeester. De partij profileerde zich vooral als onderwijspartij. Dat bezorgde haar in elk geval veel jeugdige aanhangers.

Maar de stijgende lijn was zeker ook te danken aan Pechtold zelf. Hij ontpopte zich als een scherp en gevat debater, die regelmatig de lachers op zijn hand kreeg. Vooral de manier waarop hij PVV-leider Geert Wilders voortdurend in de haren zat, bezorgde hem veel goodwill bij het progressieve deel van de natie. Hij werd enkele keren door de parlementaire pers gekozen als politicus van het jaar.

Waarom Pechtold zo plotseling opstapt, blijft gissen. Dat zijn uiterste houdbaarheidsdatum begon te verstrijken, was duidelijk. D66 heeft veel last van de compromissen die het als coalitiepartner moet sluiten, bijvoorbeeld over de afschaffing van het raadgevend referendum. In de peilingen kachelt de partij achteruit. Maar Pechtold werd de laatste tijd ook geplaagd door privéproblemen. Zo kwam hij in opspraak door een cadeau gekregen appartement niet op te geven bij het geschenkenregister van de Kamer. Ook beschuldigingen van een ex-vriendin brachten hem negatief in de publiciteit.

Pechtold ontkende zaterdag overigens dat die laatste factoren een rol hebben gespeeld bij zijn vertrek. „Het is tijd voor een nieuw leiderschap”, zei hij slechts.