De Mensenrechtenraad was bedoeld om de VN nieuwe legitimatie te geven. Na 2003 bestond het gevoel dat de Amerikanen gelijk hadden dat het VN-systeem schurkenstaten ook vrijuit laat gaan, zoals Irak.

Een voorbeeld daarvan was de samenstelling van de toenmalige VN-Mensenrechtencommissie. Daarin zaten landen die zelf hun burgers slecht behandelden, zoals Sudan, Zimbabwe en Eritrea. Deze commissie werd daarom vervangen door een nieuw lichaam, de Mensenrechtenraad. Het was de bedoeling dat deze hetzelfde gezag zou verwerven als de VN-Veiligheidsraad.

Al tijdens de eerste zittingen in 2006 ging het echter fout. Al direct bleek dat de raad werd gedomineerd door de landen uit het Midden-Oosten en Afrika, gesteund door Rusland, China en Cuba. Vanuit westers perspectief bestaat er zorg over de mensenrechtensituatie in deze landen. Maar binnen het VN-systeem zetten zij de toon. Het leek al direct dat ze vooral Israël onder kritiek wilden stellen.

De Amerikaanse regering onder president George W. Bush besloot de raad te boycotten, hoewel VS-diplomaten wel als waarnemer betrokken waren. Pas onder president Obama traden de VS in 2009 toe tot de Mensenrechtenraad, hoewel ook VN-ambassadeur Samantha Power klip-en-klaar was in haar kritiek.

Vorig jaar al kondigde VN-ambassadeur Nikki Haley aan dat haar land zich zou terugtrekken als de situatie niet verbeterde. Tot kortgeleden hebben de VS met andere lidstaten gewerkt aan twee hervormingen. De eerste betrof de optie dat de Algemene Vergadering de lidstaten van de raad voor hun eigen mensenrechtensituatie ter verantwoording zou kunnen roepen. De tweede was de regel dat de Mensenrechtenraad nieuwe lidstaten met meerderheid van stemmen zou kunnen weigeren, in plaats van een tweederdemeerderheid.

Beide voorstellen sneuvelden. De Amerikanen zien nu geen mogelijkheden meer voor herstel. Zij willen niet langer horen bij een club vol „schaamteloze hypocrisie” die „schendingen van mensenrechten toedekt.” „Als deze zogenaamde Mensenrechtenraad nog niet eens de massale schendingen in Venezuela in Iran kan behandelen en het Congo als nieuw lid verwelkomt, is de raad zijn naam niet langer waard.”

De terugtrekking van de VS uit de Mensenrechtenraad valt samen met wereldwijde kritiek op het Amerikaanse beleid van het scheiden van ouders en kinderen aan de grens. VN-commissaris voor mensenrechten Zeid noemde dat dinsdag „gewetenloos” en een vorm van „door de overheid goedgekeurde kindermishandeling.” Of dat indruk maakt in het Witte Huis, is de vraag. Zeid is een Jordaanse prins. In het Midden-Oosten steekt Jordanië positief boven zijn buurlanden uit, maar qua burgerrechten is het natuurlijk geen westers land.

De reacties uit de wereld zijn divers. De Israëlische premier Netanyahu toonde zich dankbaar. Andere landen die de kritiek van de VS delen, uiten zich teleurgesteld, omdat vertrek neerkomt op het opgeven van alle hoop.

De mensenrechtenorganisatie Amnesty International bood op Twitter een lijstje met „tien goede redenen” voor de VS om de raad te verlaten – om vervolgens alle tien regels leeg te laten.

Onduidelijk is wat de regering-Trump nu gaat doen. Ze kan –net als de regering-Bush– kiezen voor de waarnemersstatus, en alle zittingen blijven volgen. Óf de Amerikanen kunnen hun kantoren in Genève leegruimen.

Israël staat altijd bij punt 7

Slechts één land staat altijd op de agenda van de VN-Mensenrechtenraad, en dat is Israël; bij punt 7.

Vanaf de start van de raad in 2006 is Israël vaker veroordeeld dan alle andere landen op de wereld samen. Dit is gebeurd onder voorzitterschap van onder meer Saudi-Arabië, een land dat zelf bekendstaat vanwege zijn discriminatie van vrouwen en minderheden.

Terwijl in maart 2014 de wereld geschokt was door het geweld van Syrië tegen zijn eigen burgers, lobbyde Syrië in Genève voor een veroordeling van Israël.

De raad heeft een rapporteur voor de Palestijnse gebieden, maar die mag alleen geweld van Israël tegen Palestijnen onderzoeken; niet andersom.