Het is even schakelen als de voordeur van een Rijssense tussenwoning opengaat. Je verwacht niet direct dat de tengere jongedame dezelfde is als degene die ’s nachts door het oerwoud banjert om een koningscobra te redden. Onder toeziend oog van soldaten die het reptiel dreigen dood te schieten als Smalbrugge geen haast maakt. De militairen weten ook dat één beet van deze gifslang genoeg is om veertig volwassenen te doden.

Smalbrugge studeerde in 2018 cum laude af aan de Wageningen University als ecologe en reptielendeskundige. Ze bestudeert reptielen, schrijft kinderenboeken over deze dieren, verzorgt een educatieve theatershow, schrijft columns voor National Geographic Junior en presenteert haar eigen tv-programma Reptielengek op Videoland.

Knuffelen

Wekelijks is de ecologe dik tachtig uur in touw. „Mijn missie is dieren die in de verdrukking zitten en niet populair zijn een stem te geven. Niemand hoeft slangen te gaan knuffelen, maar waarom staan reptielen vaak in zo’n kwaad daglicht, terwijl ze een belangrijke schakel in het ecosysteem vormen? Er bestaan zo’n 3700 slangensoorten, waarvan er 600 giftig zijn. Daarvan is een derde gevaarlijk voor mensen.”

Tijdens haar Grote Reptielenshow ziet Smalbrugge vaak dat ouders de handen van hun kroost fijnknijpen en niet andersom. „Velen denken dat een slang hen achterna zal komen, maar dat gebeurt niet omdat mensen een te grote prooi zijn. Maar als je op de kop van een adder staat, bijt dat dier in een reflex en uit zelfverdediging. Dat kun je die slang natuurlijk niet kwalijk nemen.”

Zondeval

Christenen associëren een slang vaak met de zondeval. „Ze vergeten veelal dat Jezus zegt dat Zijn discipelen voorzichtig moeten zijn als de slangen.”

Angst voor slangen is niet aangeboren, maar gebaseerd op misverstanden, zegt Smalbrugge. „Wanneer een slang ontsnapt, verschijnen er sensationele koppen in kranten. Terwijl het vaak om een soort gaat die nog minder gevaarlijk is dan een kat.”

Smalbrugge noemt zich een geboren dierenliefhebber. „Van jongs af aan kan ik het gedrag van veel dieren goed lezen, terwijl ik moeite heb om mensen goed in te schatten.”

Ze deelt de passie voor de natuur met haar vader en haar oma Dinie Harbers (75). „Als kind en puber was ik zo veel mogelijk buiten. In het bos, op de hei of in de wei, waar mijn oma dieren hield. Daarnaast runde ik een fokkerij met zestien konijnen. Mensen uit het hele land en zelfs uit Zweden kochten mijn jongen.”

Smalbrugge was 12 toen de Australische natuurbeschermer Steve Irwin overleed. Op dat moment besloot ze zijn missie voort te zetten om verguisde dieren in een positief daglicht te zetten, in de hoop zo de publieke opinie te veranderen. „Dan komt er vanzelf meer geld vrij voor onderzoek. Er worden veel reptielen met uitsterven bedreigd, terwijl we nauwelijks iets over ze weten.

Waarom ontstaat er wereldwijd verontwaardiging als een Amerikaanse tandarts in Afrika één leeuw doodt, maar hoor je niets als Indonesiërs uit wraak 300 krokodillen afslachten nadat een krokodil iemand heeft opgegeten? Een leeuw is echt niet vriendelijker voor mensen dan een krokodil. Vergeet niet dat diverse medicijnen van reptielengif worden gemaakt, onder andere voor mensen met diabetes.”

Een slang vraagt weinig zorg als huisdier: „Met warmte, water, een schuilplek en één keer in de zoveel tijd eten is het dier tevreden. Omdat ik veel op reis of bij mijn vriend in Spanje ben, wonen mijn slangen Fleur en Basje bij anderen. Ik houd echt van deze reptielen, maar zij hebben geen band met mij. Slangen zijn zó fascinerend. Elke soort bezit een eigen persoonlijkheid.”

Risico’s

Smalbrugge heeft haar hart verloren aan de levensgevaarlijke koningscobra. „Het is een actieve jager en de enige slang die een nest bouwt voor haar eieren. Ze beschermt die met haar leven.”

De Rijssense werkt zo voorzichtig mogelijk en kent de gevaren van slangen. „Net als een brandweer- of politieman accepteer ik risico’s. Ik zou er nachtmerries van krijgen als ik in mijn leven een veilige route had gekozen zonder mijn hart te volgen.”

Smalbrugge geniet ervan om door het oerwoud te struinen voor haar organisatie The Conservation Front, die natuurdocumentaires maakt. Sinds mei dit jaar werkt ze ook voor WildRoots. Voor deze Indiase organisatie begeleidt ze studenten en leert ze hun van alles over reptielen en amfibieën. Tegelijkertijd bloeit de Rijssense op als ze in eigen land langs campings, scholen en zorgcentra trekt. „Het is toch geweldig als een negentigjarige haar mening over slangen nog verandert en mijn regenboogboa Basje knuffelt?”

serie Markant

Deel 8 (slot) in een serie over mensen met een opvallende leefwijze.