Sinds het coronavirus in Zuid-Korea opdook, wordt het op felle wijze bestreden. Er wordt veel getest en bij positieve resultaten wordt er direct een contactonderzoek gedaan en moet iedereen die in contact is geweest met de besmette persoon in quarantaine. Omdat er binnen de Sarang Jeil-kerk al ruim 600 mensen besmet zijn, heeft de overheid besloten dat er een kleine 3500 mensen in zelfisolatie moeten. Volgens haar heeft de kerk echter een lijst met leden overhandigd die niet volledig is.

De Sarang Jeil-kerk krijgt inmiddels ook de publieke opinie tegen zich. Er is een petitie gestart waarin men oproept om de leider van de kerk, Kwang-hoon Jun, te arresteren. Deze petitie is in korte tijd al meer dan 300.000 keer ondertekend.

Mistige opleiding

Wie is deze Kwang-hoon Jun? Prof. Haemoo Yoo (63), hoogleraar systematische theologie aan een christelijke academische opleiding in de stad Cheonan en ooit gepromoveerd bij prof. J. Kamphuis in Kampen, heeft er weinig goede woorden voor. Diens opleiding hult zich in een mist. Prof. Yoo: „Het is zeer wel mogelijk dat het een niet-geaccrediteerde instelling was. Nog tijdens zijn theologische studie, in 1983, begon Jun een gemeente in Seoul: de Sarang Jeil-kerk. Deze gemeente maakte in eerste instantie deel uit van een klein conservatief kerkgenootschap, binnen de meer brede Koreaanse presbyteriaanse kerken. Vanaf 2014 streefde Jun als synodevoorzitter naar een fusie met een ander kerkgenootschap. Maar er kwam alleen maar meer verdeeldheid van, waarna Jun in 2019 als synodevoorzitter werd afgezet.”

De gang van zaken illustreert volgens prof. Yoo de explosieve groei van het aantal kerkverbanden en zelfstandige gemeenten. „Dat de Sarang Jeil-kerk (letterlijk: kerk van de allergrootste liefde) presbyteriaans is, heeft verder niet zoveel om het lijf. Jun bestuurt in zijn eentje de gemeente, als ware hij een alleenheerser. Hoofdtaak van de kerk is volgens hem evangelisatie binnen en buiten Zuid-Korea, geen gerichtheid op de eigen leden. Over de invloed van de Reformatie op het gedachtegoed van Jun durf ik niet veel te zeggen. Hij heeft ook nog een puriteins spiritueel trainingscentrum, maar ik zie geen aanwijzingen dat hij door de puriteinen beïnvloed is.”

In het verleden is Jun vaak bekritiseerd vanwege zijn brutale en schokkende uitlatingen. Het Zuid-Koreaanse nieuwsplatform Newsenjoy maakte melding van een bijeenkomst in de stad Dae-gu in januari 2005 waarin Jun vertelde: „Hoe weet ik nu of een vrouw lid is van onze gemeente? Vroeger verzocht ik de jonge vrouwelijke diakenen om hun ondergoed uit te doen en stelde ik ze de vraag of ze met mij naar bed wilden. Als ze deden wat ik vroeg, dan waren het onze gemeenteleden, maar als ze dat weigerden, dan waren ze niet meer dan uitwerpselen.”

Vorig jaar oktober sprak Jun tijdens een bijeenkomst tegenover het Blauwe Huis (het Zuid-Koreaanse Witte Huis) uit dat Zuid-Korea de komende tien jaren om hem zou draaien. „Ik beheers de troon van God. Als God zich misdraagt, dan schakel ik Hem uit.” Na de verspreiding van deze uitspraken brak er binnen de Koreaanse kerken een felle discussie los over godslastering en sektarisme.

In 2018 werd Jun gekozen tot voorzitter van een Koreaans kerkelijke platform. Vervolgens organiseerde hij allerlei politieke bijeenkomsten onder de vlag van dit christelijke platform. Prof. Yoo: „Dit kwam hem op grote kritiek te staan. Dit jaar werd zijn voorzitterschap verlengd, maar afgelopen februari werd hij gearresteerd vanwege de verdenking op overtreding van de kieswet voor de verkiezingen van de rechtbank. Na vijftig dagen kwam hij op borgtocht vrij, op voorwaarde dat hij geen openbare bijeenkomsten zou organiseren. Die eis heeft hij geschonden. Zijn voorzitterschap bij het Koreaanse christelijke platform heeft hij moeten neerleggen.”

Heeft hij nog veel invloed?

„Vooral onder de ouderen. Vanaf dat Jun in 2000 openbare bijeenkomsten hield in de openlucht werd hij steeds bekender bij de media en het grote publiek. Daarna raakte hij betrokken bij de politiek en richtte hij vlak voor de presidentsverkiezingen van 2012 de Christelijke Vrije Democratische partij op. Vier jaar later kreeg hij voor dezelfde verkiezingen 2,63 procent van de stemmen met de christendemocraten. Zijn doel om bij de verkiezingen van 2020 een zetel te winnen, mislukte. Hij had de diensten op de zondag voorafgaande aan de verkiezing afgelast, zodat zijn campagneteam bij gemeenteleden op bezoek kon gaan om ze te laten stemmen op een kandidaat van de christendemocraten.”

Wat is de kern van zijn politieke visie op de regering?

„Jun lobbyt voor het aftreden van de huidige Zuid-Koreaanse president, Jae-in Moon. De regering onder Moon en de regerende Min-ju (Democratische) Partij, die tevens de meerderheid heeft in het parlement, bestaat uit ministers en parlementsleden die in de jaren zeventig van de twintigste eeuw hebben gestreden voor democratisering van Zuid-Korea. Zij maken zich hard voor de belangen van de arbeiders en willen een dialoog met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. Maar de mensen die het arme Zuid-Korea in de jaren zestig van de twintigste eeuw tot economische bloei hebben gebracht ten tijde van de industrialisatie, dat zijn de zestigers van nu, of zelfs nog ouder. Als Jun dus een bijeenkomst organiseerde tegen de huidige regering, dan kwamen daar gepensioneerden uit het hele land op af. Afgelopen zaterdag, op de nationale Koreaanse bevrijdingsdag, was er weer zo’n anti-demonstratie. Al die oude mensen die in de risicogroep vallen, sliepen daar samen in de kerk, woonden nog een dienst bij –waarin Jun ongetwijfeld zijn ongenoegen over de zittende regering heeft geuit– en gingen weer terug naar hun eigen woonplaats. Hierdoor kon het coronavirus zich in een rap tempo door het hele land verspreiden.”

Dat klopt dus: zijn kerk als brandhaard van het virus.

„Jazeker. Jun beweerde dat hijzelf en zijn gemeenteleden niet vatbaar zouden zijn voor het virus. Maar deze ouderen verbleven soms wel vijf dagen lang in elkaars buurt, waarbij ze sliepen in dezelfde ruimte en samen aten. De Sarang Jeil-kerk wordt nu wel de tweede Shincheonji-kerk genoemd, waar de eerste enorme uitbraak plaatsvond, en de kans dat het bij de tweede golf nog meer uit de hand loopt wordt zeer groot geacht. Nu is Jun zelf dus wel, samen met velen van zijn politieke kameraden, met het virus besmet.”

De ledenadministratie van de Sarang Jeil-kerk is volgens prof. Yoo niet op orde en dat heeft op meerdere manieren een kwalijke uitwerking. „Mensen die als lid aanwezig waren tijdens de bijeenkomsten meldden zich niet aan voor een test en hielden zich verborgen. Om het aantal leden maar op te krikken zijn er mensen ingeschreven bij de kerk zonder dat ze daar zelf van op de hoogte waren. Deze mensen worden nu door de gezondheidsdiensten gebeld en opgeroepen om zich te laten testen, terwijl ze in feite niets te maken hebben met de Sarang Jeil-kerk.”

Een vervelende en rare toestand, aldus prof. Yoo, die door de slachtoffers en de media terecht in scherpe bewoordingen aan de kaak wordt gesteld. „We lazen over een besmet lid dat ’s nachts uit een zwaar bewaakt ziekenhuis ontsnapte en op straat is gaan zwerven. Na een massale zoektocht door de politie werd deze persoon na 25 uur gearresteerd. De gemeenteleden van Jun zijn door hem gehersenspoeld en geloven dat de gezondheidsambtenaren ze met opzet een positieve testuitslag gaven. Hij zette paginagrote advertenties in dagbladen met dezelfde boodschap. Schandalig, vind ik. Ze zagen het als een daad van martelaarschap om het bevel van de rechtbank te negeren en mee te doen aan deze grootschalige bijeenkomsten. Jun geeft dus niets om besmettingsgevaar voor anderen. Is dit christelijke naastenliefde?”

Steun ingetrokken

De kerk van Jun kan niet meer orthodox genoemd worden, maar is een sekte, evenals de Shincheonji-kerk van Man-Hee Lee, aldus prof Yoo. „Geen wonder dat de publieke opinie kantelt en dit kerkgenootschap gezien wordt als een veroorzaker van grote overlast voor de héle samenleving. De Koreaanse kerken zijn nu hun steun aan Jun en zijn gemeente aan het intrekken. De oppositiepartij ook. Tot nu toe zijn meer dan 600 leden van zijn kerk besmet verklaard en naar verwachting kunnen we daar de komende dagen nog honderden extra besmettingen bij optellen gezien de incubatieperiode. Daarnaast zijn enkele scholen in de omgeving van de betogingen gesloten, omdat er een vermoeden bestaat dat nu ook tientallen minderjarige leerlingen besmet zijn. In Korea is het een schande dat je besmet bent geraakt met het virus. Het feit dat jij besmet bent, heeft ook nog eens negatieve invloed op anderen. Jun, zijn gemeenteleden en de deelnemers aan de betogingen zijn niet normaal, om over het christelijke gehalte van hun daden maar te zwijgen.”

Hoe ondergaan de kerken in Zuid-Korea de coronacrisis geestelijk?

„De Koreaanse protestantse kerken propageren anticommunisme. Zij zien de antidiscriminatiewet of de beperkende maatregelen rond de erediensten als onderdrukking van de godsdienstvrijheid. In hun zwartwit-denken zijn zij van mening dat de regering zich in alles bemoeit met de kerken en ook vervolgt. Dit is het vervolg van de strategie van de Koreaanse kerken om zich louter te richten op kwantitatieve groei in plaats van de toe-eigening van de kern van het Evangelie. Men kent namelijk geen naastenliefde. Kwaad wordt met kwaad vergolden, het heft wordt in eigen handen genomen, om maar te zwijgen over Romeinen 13.

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd er door studenten veel gedemonstreerd tegen de regering, maar de voorgangers droegen juist met Romeinen 13 in de hand uit dat de studenten de regering moesten gehoorzamen. Maar een aanzienlijk deel van de voorgangers negeert nu de boodschap van Romeinen 13. Dit is ook de reden dat veel studenten en jonge mensen de kerk verlaten in deze tijd van coronacrisis. Jun doet niets anders dan Romeinen 13 uit de Bijbel te schrappen.”

De kerken in Zuid-Korea stonden jaren bekend om hun opzienbarende groei. Hoe staat het er nu voor?

„De Koreaanse kerken groeien niet meer. Er is vanuit de Koreaanse samenleving veel kritiek op de kerken. Ik hoorde deze week nog bij de kapper iemand schelden op de kerk. Wat is daar toch mis met die kerken, zei hij. Een van de redenen dat de groei stagneert, is het lage geboortecijfer. Zuid-Korea kent het laagste geboortecijfer van de hele wereld. In de meeste gezinnen is een kind en soms zijn het er twee. Jonge stellen trouwen niet en krijgen vaak ook geen kinderen. Daarnaast verdwijnen de kerken op het platteland. Velen sluiten zich aan bij de Rooms-Katholieke Kerk.”

Prof. Yoo heeft grote kritiek op het gehalte van de prediking in veel kerken. „De preken zijn niet exegetisch, maar gebruiken veel voorbeelden die het welvaartsevangelie ondersteunen: rijk is een teken van zegen. Onder invloed van het sjamanisme is ook het materialisme de kerken binnengeslopen. Een van de nadelige gevolgen van de snelle kerkgroei is dat de grens tussen een oprechte kerk en sekte is vervaagd. Maar een kerk die haar naasten niet wil liefhebben, kan niet meer een kerk van Jezus Christus genoemd worden. De Heere is de Koreaanse kerken aan het ziften en het kaf van de schadelijke restanten van de voltooide kerkgroei aan het verbranden.”