Als kind leerde ik al dat ik niet racistisch mag zijn: ik mag niet iemand minder achten dan mijzelf vanwege zijn of haar huidskleur. Racisme was een zaak van het hart.
De oplossing ervoor was het krijgen van een nieuw hart. Hier in de Verenigde Staten leer ik dat racisme niet alleen een zaak van het hart is, maar ook betrekking heeft op maatschappelijke structuren. Een Afro-Amerikaanse vriendin vertelde laatst dat ze zich als kind altijd afvroeg waarom er geen blanke mensen in haar wijk woonden. Recent kwam ze erachter dat tot en met de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw Afro-Amerikanen stelselmatig geweigerd werden als ze in andere wijken van haar stad wilden wonen, waardoor ze gedwongen werden om in Afro-Amerikaanse wijken te blijven of om te verhuizen naar een andere stad. Dit speelde zich niet af in een stad in het zuiden, maar in een stad in het noorden, die nu bekendstaat als een van de meest liberale steden van de VS.
Verboden
Dit is een goed voorbeeld van structureel racisme. Afro-Amerikanen werden eerst doelbewust geweigerd in bepaalde wijken en dus minder geacht dan andere mensen. Een duidelijk voorbeeld van de definitie van racisme zoals ik haar vroeger geleerd heb. Hoewel deze praktijken nu wettelijk verboden zijn, betekent het niet dat Afro-Amerikanen nu maar overal kunnen wonen. Door de jarenlange discriminatie zijn Afro-Amerikaanse wijken vaak armer, waardoor het lastiger is om een overstap te maken naar een andere wijk. Het doelbewuste racisme uit het verleden heeft zich genesteld in de structuur van de stad en belemmert kansen voor Afro-Amerikanen. Racisme is structureel geworden.
Kruis
Structureel racisme is ook aanwezig in de kerken, soms zelfs in de architectuur. Duke Chapel, het gezicht van Duke University en de kerk waar alle belangrijke universiteitsceremonies plaatsvinden, is een prachtig gebouw. Ook de locatie van de kerk is heel betekenisvol. De campus is opgebouwd in de vorm van een kruis, eindigend met de kerk. Een uitdrukking van de oorspronkelijke missie van de universiteit om gelovig wetenschap te bedrijven.
Generaal Lee
Wie de kerk binnenloopt, ziet een rij met standbeelden. Tegenover het standbeeld van Maarten Luther is een lege plek. Tot augustus 2017 stond hier het standbeeld van generaal Lee, de generaal van de zuiderlingen die vochten voor het behoud van slavernij. Hoewel het oorspronkelijke racistische motief achter de plaatsing van het standbeeld niet meer breed gedeeld wordt door de universiteitsgemeenschap –integendeel– werd het standbeeld door de Afro-Amerikaanse studenten wel ervaren als een vorm van discriminatie. Het standbeeld was voor hen een vorm van structureel racisme. Nu het standbeeld van generaal Lee is weggehaald, nodigt de lege plek uit tot reflectie op de geschiedenis van Duke en de kerk en de rol van (structureel) racisme in deze instituten.
Wilco de Vries woont met zijn gezin in Durham, North Carolina (VS), waar hij aan Duke University aan een theologisch proefschrift werkt. In een serie columns schrijft hij over zijn ervaringen met het racismedebat in de Verenigde Staten.
