Als er één sector is waarvoor die vraag complex is, is het wel de zorg. Buiten kijf staat immers dat er veel patiënten zijn voor wie snel terug naar vroeger zonder twijfel de meest verkieslijke optie is. Denk alleen maar aan diegenen die vanwege de corona-uitbraak niet op de normale manier door een huisarts zijn doorverwezen naar de medisch-specialist in het ziekenhuis. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), die het weer opschalen van de reguliere zorg coördineert, schat hun aantal op zo’n 690.000. Al die dossiers moeten alsnog zorgvuldig worden nagelopen. Dat is niet niks.

Wie bij diezelfde huisartsen goed het oor te luisteren legt, hoort daar echter niet alleen de verzuchting: snel terug naar vroeger. Integendeel! De Utrechtse huisarts Danka Stuijver schreef een column met de prikkelende kop ”Gaan we straks op dezelfde zorgverslindende voet verder?”, waarin ze haar pijlen op de medische overconsumptie richt. De kernalinea: „Tijdens diensten op de huisartsenpost leek het op zaterdagavond wel op de Albert Heijn op woensdagmiddag. Met de wachtkamer vol met mensen zonder urgente klachten. Omdat het beter uitkwam. Omdat het kon.”

Stuijver somt op: de ene patiënt had een verzwikte enkel maar wilde morfine zodat ze toch de marathon kon lopen. De ander eiste antibiotica voor het verkouden kind zodat het spoedig naar het kinderdagverblijf kon. Enzovoorts.

Met het noemen van de beschamende lijst legt deze Utrechtse huisarts opnieuw de vinger bij het grote manco van het Nederlandse zorgbeleid. Overconsumptie wordt alleen bestreden met grofmazige, generieke maatregelen zoals bijvoorbeeld het eigen risico verhogen. Prikkels die selecte patiëntgroepen kunnen aanzetten tot zinnig en doelmatig zorggebruik zijn schaars; als ze er al zijn. En dat terwijl de mevrouw met de verzwikte enkel toch echt minder restklachten overhoudt door niet te kiezen voor de combinatie van overbelasting en morfine, maar voor rust.

Voor politici die niet moe worden te waarschuwen dat de zorgkosten de pan uitrijzen, ligt hier een kans. Zij zouden onderzoek kunnen stimuleren en belonen, waarbij systematisch wordt geregistreerd en geanalyseerd welke patiënten zonder ingreep of medicatie toch weer klachtenvrij werden. Hoe gek het ook klinkt, de crisistijd zou dan worden benut om de medische kennis te verdiepen over zorg die wordt uit- of wellicht zelfs afgesteld, zonder dat daarmee schade wordt aangericht.

Waar is de partij die hierover begint?