Voor de derde keer in korte tijd rijden woensdag duizenden boeren met hun trekkers naar Den Haag. Organisator van het protest is de radicale actiegroep Farmers Defence Force. „Alleen praten helpt niet. We moeten de druk op de ketel houden”, zegt woordvoerder Jeroen van Maanen.
Zuidelijk Flevoland, half februari. Op een verlaten perceel spruitkool staat een oogstmachine te wachten op beter weer. Het is nat en stormachtig. Goed weer om te demonstreren, althans voor de boeren: op het land werken is er voorlopig niet bij.
Op de Keyenberg Hoeve, vernoemd naar een buurtschap bij Renkum waar zijn familie ooit boerde, controleert Jeroen van Maanen zijn 130 koeien. Zwartbonte, roodbonte en ook Jerseys komen naar het voerhek. Die laatste geven melk met extra vet en eiwit – dat wordt beter betaald.
De 42-jarige boer is de laatste tijd veel van huis. Als een van de drie vaste onderhandelaars van het Landbouw Collectief –waarin dertien boerenorganisaties samenwerken– zit hij regelmatig bij minister Schouten van Landbouw aan tafel om een oplossing te zoeken voor de stikstofproblematiek. Na elke ronde koppelt hij terug met zijn achterban, actiegroep Farmers Defence Force (FDF), waarvan hij bestuurslid is.
Op 5 februari braken premier Rutte en minister Schouten het overleg af. FDF had in een persbericht uitgehaald naar voormannen uit onder meer de zuivel en de vleesbranche die achter de rug van het collectief om de „als een Judas” de sector zouden verraden. De bewindslieden eisten excuses. Die kwamen een dag later, waarna het overleg werd hervat.
Van Maanen was niet van het gewraakte bericht op de hoogte: hij was op weg naar Den Haag toen het door het FDF-bestuur werd verspreid. Het bericht was „heftig”, erkent hij terugkijkend, en „er stonden verkeerde woorden in.” Maar hij staat helemaal achter het doel: een signaal afgeven dat namens de sector alleen het Collectief over stikstof onderhandelt. „Politiek is: verdeel en heers. Dat de landbouw op één lijn zit, vinden ze heel lastig. Wij moeten ons niet tegen elkaar laten uitspelen.”
Waarom deze nieuwe actie?
„We willen nogmaals het belang van onze zaak onderstrepen. Het Landbouw Collectief heeft goede gesprekken gehad met de politiek, maar na de mooie woorden moeten er daden volgen. Wij twijfelen ook aan de cijfers over stikstofdepositie waar het beleid van de overheid op is gebaseerd. Donderdag komt daar meer duidelijkheid over. De politiek zet in op opkoop van boerenbedrijven bij natuurgebieden. Daarvoor wordt 350 miljoen euro uitgetrokken. Als straks blijkt dat zo’n dure maatregel nauwelijks effect heeft op de stikstofneerslag op Natura 2000-gebieden, dan moeten we ons afvragen of we wel aan de goede kant van het paard trekken. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.”
Krijgt u de boeren nog warm om weer met hun trekkers de weg op te gaan?
„Ja, absoluut. Het belang is groot, zeker voor boeren met een bedrijf dichtbij natuurgebieden. Die worden bedreigd in hun voortbestaan. Sommigen boeren al acht generaties in de natuur en moeten nu vanwege diezelfde natuur vertrekken. Dat gaat heel erg diep.”
Wat zal het publiek van de actie merken?
„We willen zo min mogelijk overlast veroorzaken maar kunnen die niet helemaal voorkomen. Aan de andere kant willen we ook naar de burger het signaal geven: er is echt wat aan de hand. Ook de burger zou zich zorgen moeten maken. Wij boeren maken met 2 procent van de bevolking het voedsel voor de andere 98 procent.”
De Bijbel leert dat wij ons moeten onderwerpen aan de overheid. Toch rijden ook boeren uit de Biblebelt met hun trekkers naar Den Haag. Hoe verklaart u dat ?
„Wij blijven binnen de kaders van de wet. Als boeren door een verkeerd beleid in benarde situaties terecht dreigen te komen, is het onze plicht om te waarschuwen. Dat gaat nu eenmaal niet met een advertentie in de krant. Als we met 10.000 trekkers de weg op gaan, worden mensen wakker geschud. Veel boeren hebben het gevoel dat de landbouw in Nederland de nek wordt omgedraaid. Volgens ons wil de Nederlandse burger dat ook niet. Daarom slaan we zo hard mogelijk op de trom.”
FDF staat naast en misschien ook wel tegenover traditionele belangenorganisaties zoals LTO. Hoe ziet u de toekomst van FDF?
„Tijden veranderen. Wij zijn een nieuwe club met andere methoden. Het strijdtoneel van LTO is de vergadertafel. Dat betekent polderen, compromissen sluiten. Maar als dat ons niet brengt waar we zijn moeten, moet je een keer een streep trekken: tot hier en niet verder. Dan moet je wel eens met de vuist op tafel slaan. Ik denk dat we elkaar versterken.”
Jullie hebben gepeperde uitspraken gedaan. Hoe lang praten jullie nog mee?
„Wij zien ook wel in dat andere partijen daar misschien beter in zijn. Met alleen roepen wat er niet goed gaat en met trekkers de weg op gaan, bereiken we ons doel niet. Acties zijn geen doel op zich, maar een middel om ons doel te bereiken. FDF trekt aan de bel, het Landbouw Collectief voert de onderhandelingen.”
En jullie wijze van communiceren?
„Die is af en toe wat ongepolijst. We hebben woorden gebruikt die niet al te handig waren. Dat proberen we te verbeteren.”
Gaat FDF na de stikstofkwestie door?
„Dat denk ik wel, onze achterban dringt daar op aan. Er zijn meer problemen die boeren bedreigen. Bijvoorbeeld de verdeling van de marges in de keten. De partij die het meeste werk doet, verdient het minste, en andersom. Iedereen heeft de mond vol van duurzaamheid maar de boer krepeert van armoe.”
